Chapter 1—Luyando Lwa Leza Ku Muntu

Nguzu a kuzubululwa kwa zintu zyoonse zilumbaizya luyando lwa Leza. Taata wesu ulikujulu ngo mwiinzo wa buumi, wabusongo a kukomana. Kolanga kuzintu zikankamanisya zibotu zya nguzu zyakwe. Koyeeya kubambwa kwazyo kukankamanisya mukuyanda a mukukomana, tali muntu alike pe, pesi azilengwa zyoonse zipona. Kubala kwa zuba a mvula kulengulula nyika akwiibosya, malundu, a lwizyi a zibanda zyoonse zikanana luyando lwa Mulengi. Ngu Leza upa kulya kwa mazuba oonse kuzilengwa zyakwe zyoonse. Mu majwi mabotu a mwiimbi, Mk 7.1

“Meso abantu boonse alanga
Kuli Nduwe; Ulabapa kulya kwabo muciindi ceelede
Uvungulula janza lyako,
Ulapa kuyanda kwacintu coonse cipona!” Ziimbo 145 : 15, 16. Mk 7.2

Leza wakamulenga muntu ca kulondoka a kusetekana a kukomana, nyika niyakalengwa a maanza a Mulengi yakanyina cimvwile ca lufu. Nkusotoka mulawo wa Leza — mulawo wa luyando kwakaleta kuusa a lufu. Nakuba boobo mukati akuusa kuzwa ku cibi, luyando lwa Leza lulatondeezegwa. Kulilembedwe kuti Leza wakayitukana nyika a kaambo ka muntu. Mamvwa a tuyasa — mapenzi a masunko zyakacita kuti a beleke kuti ajane zintu nzyaa kali kuyanda mukupona kwakwe, ooku kwakali kuyiisya kwa Leza ku muntu kuti cinyonyoono cajaya a kuzitola ansi zintu. Makankilo 3 : 17. Nakuba kuti nyika yakabisya, taili mukuusa a mukuta komana yoonse pe. Munguzu zilike kuli milumbe yalusyomo a kukomana. Atala amamvwa kuli maluba-luba, mamvwa alivunikidwe atusamu tujisi malubaluba. Mk 7.3

“Leza ngu luyando,” luli lembedwe atala azintu zipona zyoonse atala abwizu boonse bu komena. Bayuni babotu balaimba inyimbo zyakukomana, kununka kwa malubaluba mabotu kucita luwo kuti lubote, masamu malamfu alaamatu asiya-Zyoonse ziliboobu zitondeezya lweengelelo lwa Leza, a luyando kucita bana bakwe kuti bakomane. Mk 8.1

Ijwi lya Leza litondeezya ciimo cakwe. Walo lwakwe mw’ ini wakalutondeezya luyando lwakwe lutamani a lweengelelo. Mosi naakapaila kuti, “Nditondeezye bulemu bwako,” “Mwami wakaingula, nja kucita kuti bubotu bwangu bwiinde kumbele kwako.” Kulonga 33 : 18, 19. Oobu mbulemu, bwakwe. Mwami wakaiinda kumpela kwa Mosi, wakaita, “Mwami, Mwami Leza, siluse silweengelelo wakubikilila kulamfu, uzwide bubotu a kasimpe, luse lwakwe lubamba bali zyuulu, kubalekelela zinyonyoono a kulubizya kwabo.” Kulonga 34 : 6, 7. Tafwambi kubilila, ulaa lweengeleo lupati. Jona 4 : 2. “Nkaambo walo ulakomana muluse.” Mika 7 : 18. Mk 8.2

Leza wakaanga myoyo yesu kuzintu zili kujulu a munyika. Kulanga muzintu zyakalengwa anguzu zyakwe, a kuyandisisya kupati kulamfu myoyo yabantu nkwikonzya kubona, wakayeeya kuti alitondeezye lwakwe mwini kuli ndiswe. Pesi koonse ooku takutondeezyi luyando lwakwe cakumaninina. Nakuba kuti zintu zyoonse zya kapegwa, pesi sinkondonyina a kubotu waasinka mizeezo yabantu, aboobo bakalanga kuli Leza a kuyoowa; bakayeeya kuti ula lunya a kutalekelela. Satani wakacita bantu kuti bayeeye kuti Leza muntu ulaa kulailila kuyumu, kubeteka kuyumu, similandu minjaanji. Satani uyeeya kuti Leza muntu ulanga bantu aliso lya kunyonokela akujana twaambo a kulubizya kwa bantu, kuti abike lubeta kuli mbabo. Kwaali kuyanda kwa Leza kuti azwisye misinze munyika eeyi aboobo wakatuma mwanaakwe kuti apone akati ka bantu. Mk 8.3

Mwana a Leza wakaboola kuzwa kujulu kuzi kutondeezya usyi munyika “Kunyina muntu wakabona Leza nalibalili, alikwe mwanaakwe uzyedwe alike, uli munsi ausyi wakamutondeezya.” Johani 1 : 18. “Kunyina muntu umuzyi usyi alike Mwanaakwe, eelyo walo Mwanaakwe nguya ku muzubulula.” Mateyo 11 : 27. Umwi wabasiciiya nakabuzya kuti, “Kotutondeezya Uso.” Jesu wakati; “Sena teendali andinywe ciindi cilamfu, pesi tamuna ndizyiba, Filipo? Ooyo wandibona wabona Taata, nkaambonzi nco mwaambila kuti tutondeezye Uso?” Johani 14: 8, 9. Mk 8.4

Mukati mukukanana bulelo bwakwe bwa munyika, Jesu wakati, Mwami wakandinanika kuti nkanane mulumbe kuba cete, wakandituma kuti mponye myoyo ityokede, kukanana lwanguluko ku bazike, a kupa kubona kuboofu, akubaangulula aabo baumwa.” Luka 4 : 18. Ooyu wakali ngo mulimo wa Jesu. Wakali kuyabweenda kacita kubotu, akuponya bakali kupenzegwa a Satani. Mu minzi yoonse a mu maanda oonse kwakali malwazi acisa, nkaambo wakainda moonse mumaanda kuponya baciswa. Mulimo wakwe wakatondeezya kunanikwa kwakwe. Luyando, luse, a nkumbu zyaka zubululwa mu mulimo ngwakacita mukupona kwakwe koonse, moyo wakwe wakali a nkumbu kubana ba bantu. Wakabweza ciimo ca muntu, kuti a jane kuyanda kwa muntu. Bakali bacete aba kali kulitolaansi kwiinda teebakali kulisenda kuboola kuli nguwe. A bana basyoonto bakali kuyanda kuya kuli nguwe. Bakali kuyanda kukala a manungo aakwe, a kulanga kubusyu bumwekamweka, bujisi lweengelelo a luyando. Mk 9.1

Jesu tanaakasisa naliba jwi lyomwe lya kasimpe, pesi wakakanana lyoonse muluyando. Wakasebenzya busongo bunjaanji, a kuyeeya kunjaanji, a kuli bambila kwaluse, muziindi zyoonse nzyaa kaswaangana a bantu. Tanaakali sicisapi, tanaakakanana ijwi licisa ku muntu, tanaakanyemya muntu. Kunyina naaka tongooka buteteete bwa muntu. Wakali kukanana kasimpe, pesi wakali aluyando lyoonse. Wakayisya basikuupa-upa a meso a kutakondwa, a cinyonyoono; pesi wakalijisi misozyi lyoonse naakali kukanana makani. Wakaulilila munzi wa Jelusalema, munzi ngwaa kali kuyanda, munzi waakaka ku mutambula, kutambula nzila, kasimpe a buumi. Bakamukaka, Mufutuli, pesi wakabalanga aluse. Buumi bwakwe bwakali bwa kulisungula a kuyeeya bamwi kapati. Bantu boonse bakali babotu ku meso aakwe. Naaka cijisi bulemu, wakali kupailila muntu wa Leza omwe-omwe. Muminzi yoonse wakabona bantu bakapengede, ooyu wakali mulimo v/akwe kubafutula. Mk 9.2

Oobu mbocitondeezegwa ciimo ca Klistu mubuumi bwakwe. Eeci nciimo ca Leza. Kuzwa kuli Leza milimo yalweengelelo yakatondeezegwa muli Klistu, kailibonya a kati kabana ba bantu. Jesu, Siluse, Mufutuli ulalweengelelo, wakali Leza “wakatondeezegwa mubuzani. 1 Timoti 3 : 16. Mk 9.3

Kwakali kufutula ndiswe Jesu ncaakapona aakupenga a kufwa. Wakaba “Muntu wakuusa,” kuti swebo tutambule kukomana kutamani. Leza wakazumizya Mwanaakwe uyandika, uzwide luse a kasimpe, kuboola kuzwa munyika ilaa bulemu butakonzeki kwaamba, kuza ku nyika izwide cilijazyo a cinyonyoono, ivunikidwe acimvwiide calufu a citukano. Waka muzumizya kupona munsi a janza lyakwe lya luyando, kukomba kwabangele, a kuusa, a kulela, a kulitola ansi, a munyono, a lufu. Mk 10.1

Kuumwa kwakuumuna kwesu kwakali atala lyakwe; akuumwa kwakwe twakaponyezegwa.” Ayizaya 53 : 5. Twamubona musokwe, Mugetesemani, a ciingano! Mwanaa Leza unyina katombe wakabweza mukuli wa cinyonyoono. Walo wakali a Leza, wakabona mu moyo wakwe kwandaana kupati cinyonyoono nkocaka cita a kati ka Leza a muntu. Ooku kwakaleta kulila kucisa kuzwa kumilomo yakwe, “Leza wangu, Leza wangu, wandisiilanzi?” Mateyo 27 : 46. Wakali mukuli wa cinyonyoono, Kukomena kwa cinonyoono a kwandaanyizigwa kwa muntu kuzwa—Kuli Leza kwakacita moyo wa Mwanaa Leza kuti ufwe. Mk 10.2

Pesi muyaliso mupati ooyo tiiwakacitilwa kuti ubike luyando muli Usyi lwakuyanda muntu, tiilwakali lwa ku muzumizya kuti afutule. Pepe, Pepe! “Leza wakaiyanda bunene nyika, wakaipa Mwanaakwe uzyedwe alike.” Johani 3 : 16. Usyi ulatuyanda, pesi takali kaambo ka kulibambila kupati nkwaakacita, pesi nkaambo ka kuti Mwanaakwe wakatufwida. Klistu wakali ngomusemo, Leza muli Klistu wakatondeezya luyando lwakwe ku nyika yaka zimide. “Leza wakali muli Klistu, kuswaanganya inyika alwakwe mwini.” 2 Ba Kolinto 5 : 19. Leza wakapenga a Mwanaakwe. Mukucisa kwa mu Getesemani, alufu lwaaciingano, a moyo waluyando lupati kwakaula muulo walufutuko lwesu. Mk 10.3

Jesu wakati, “Nkaambo kaako Taata ulandiyanda, nkaambo ndapa kupona kwangu, kuti nkakujane alimwi.” Johani 10 : 17 Nkokuti, “Taata ulamuyanda bunene, alimwi ulandiyanda kapati nkaambo kakupa kupona kwangu kuti nywebo munununwe. Mukutola cilawo canu a kasimpe a kusungula buumi bwangu. akutola milimo yanu, azinyonyoono zyamu, ndayandika kuli Taata; nkaambo kamuyasilo wangu, Leza ulakonzya kululama, pesi mululamiki wanguwe ukondwa muli Jesu.” Mk 10.4

Kunyina umbi alike Mwana a Leza nguwaakonzya kupa kunununwa kwesu; alike wakali munsi lya Usyi nguwaali kukonzya kumutondeezya. Alike ooyo wakazyi bupati abulamfu bwa luyando lwa Leza nguwakali kukonzya kukutondeezya. . . . Kunyina cimbi ciinda muyasilo mupati wakacita Klistu kufutula muntu wakazimina, cakali kunga cila tondeezya luyando lwa Usyi kumuntu muzimini. Mk 11.1

“Leza mbwaakaiyanda nyika, wakaipa mwanaakwe uzyedwe alike.” Tanaakamupa kuti apone a kati kabantu pe, pesi a kubweza zinyonyoono zyabo, akutola muyasilo wabo. Leza wakamupa kumukowa wakazimide. Klistu wakalitondeezya mukukomana kwa bantu amukuyanda kwabo, walo, wakali a Leza wakali swaanganya abana ba bantu a ntambo iitazutuki Jesu” tausi kubayita kuti mbanyina; Ba-Hebulayo 2 : 11. ngo muyasilo wesu, Mwiiminini wesu, Mukwesu, ulijisi ciimo cesu kumpela a cuuno ca Usyi, kwiinda mu myaka itamani anguwe a mukowa ngwa kanununa, Mwanaa muntu. Koonse kwakacita kuti muntu afutulwe kuzwa mucilijazyo ca cinyonyoono amukuyaansi kwacibi, kuti atondeezye luyando lwa Leza, a kupa kukomana kwa bululami. Mk 11.2

Muulo wakalumbulwa kunununwa kwesu, muyasilo mupati wa Taata wesu uli kujulu, a kupa Mwanaakwe a kaambo kesu, kuleelede kuti kutupe muzeezo usumpukide kuti inga tulaba buti kwiinda muli Klistu. Mbuli mupositoli Johani mbwa kalanga bulamfu, a bupati, a luyando lwa Usyi kumukowa ufwa uzimide, wakalizwide lukondo a lulemeko; nakabula mulaka ngwaakali kunga ulaamba bupati a lweengelelo lwa luyando, wakaiambila nyika kuti ilange. “Kolanga nduyando lulibuti Taata ndwaapa kuli ndiswe, kuti twiitwe kuti mbana ba Leza. 1 Johani 3:1. Kwiinda mulusyomo mumuyasilo ucisa wa Klistu, bana baAdamu inga baba bana ba Leza. Akubweza ciimo ca muntu Klistu, ubweza bantu. Bantu bazimide balabikwa nkoba nga baswaangana a Klistu, beelela kwiitwa izyina lyakuti mbana ba Leza.” Mk 11.3

Luyando luli boobo kunyina ceelana andulo. Bana ba Mwami wa mujulu! Cisyomyo cibotu. Makani a kuyeeya kulaansi. Luyando lwa Leza lutamani ku nyika yatakali kumuyanda! Muzeezo ulijisi nguzu zipati ku muya, a kuleta muzeezo kuwanga muluyando lwa Leza. Motuya bwiiya a ciimo cisetekene mukusalala kwa ciingano, tula bona luse a lweengelelo, a lulekelelo luvwelengene a nguzu a kululama, notuya bubona a kwandaanya zibonisyo zinjaanji zya luyando lupati, a luse lwiinda lwa mukaintu ndwapa ku mwanaakwe. Mk 11.4