Chapter 7—Kusunkwa Kwa Bucilili

“KUTI muntu waba muli Klistu, waba muntu mupya zintu zya kaindi zyakamana, kolanga zyoonse zintu zyalengululwa bupya.” Ba 2 Kolinto 5 : 17. Mk 40.1

Muntu takonzyi kwaamba ciindi naciba cilawo ciluleme, nakuba kwaamba zintu zyoonse mukati mukukanana, pesi eezi tazyaambi kuti tanasanduka. Klistu wakati kuli Nikodemu, “Luwo lulaunga mbuli mboluyanda, ulakonzya kuluteelela pesi tokonzyi kulubona nkolwazyila ankoluya: aboobo mba bede oonse wazyalwa mu Moza.” Johani 3 : 8. Mbuli luwo lutabonwi, pesi milimo yalo ilabonwa alimwi ilateelelwa, Moza wa Leza ulasebenza mukati ka moyo wa muntu. Inguzu zilenga, zitakonzyeki kubonwa liso lya muntu, zizyala buumi bupya mu moza, zilenga muntu mupya mu mukozyano wa Leza. Milimo ya Moza nicuumwine a kutayeeya, kusebenza kwawo kulaboneka. Kuti moyo naakauli walengululwa a Moza wa Leza, buumi bulakonzya kutondeezya milimo mukusanduka. Notuta konzyi kucita cimwi cintu kusandula myoyo yesu, nakuba kulileta lwesu tobeni mukuswaangana a Leza, notutakonzyi kusyoma kuzintu zyoonse lwesu tobeni nakuba kusyoma milimo yesu mibotu, buumi bwesu buya kuzubulula naa luse lwa Leza luli muli ndiswe. Kusanduka kuya kulibonya muciimo, a muzilengwa, a mu kucilila zimwi zintu. Kutalulama kuya kwandaana kuzwa mbu kwakabede, ambo kuli lino. Ciimo cilatondeezegwa, mutali mu milimo icitika lyoonse mibotu, a milimo icitika lyoonse mibyaabi, pesi a kusanduka kwa majwi a milimo ya lyoonse. Mk 40.2

Kuli kasimpe kuti inga kwaba kululama kwaatala kwa kulitolaansi kakunyina anguzu zya Klistu zilengulula. Luyando lwiisya a kuyanda kwakuyeeya bamwi lulakonzya kulenga ciimo cibotu ca buumi. Kuli lemeka kwesu tobeni kulakonzya kutusololela kuti tuka ke, milimo yacibyaabi. Moyo waku liyanda ulakonzya kucita milimo yalweengelelo. Sena ninzila nzi, nzyotuya kutola zyayooyo ngotuyanda? Mk 41.1

Nguni ujisi moyo? Mizeezo yesu ilaalini? Nguni ngotuyanda kukanana limwi? Nguni ujisi kukasaala kwesu anguzu zyesu? Kuti katuli bana Klistu, mizeezo yesu ilaalinguwe, mizeezo yesu mibotu njiyakwe. Koonse nkotujisi kulipedwe kuli nguwe. Tulayanda kubweza mukozyano wakwe, a kuyoya muya wakwe a kucita luyando lwakwe, a kumukomainsya muzintu zyoonse. Mk 41.2

Aabo balengululwa bupya muli Jesu Klistu baya kuzyala miceloya Moza, “luyando, kukomana, kuumuna, kubikilila, ibuntu, bubotu, lusyomo, kulitolaansi, a kuumuna kwa muzeezo.” Ba Galantiya 5 : 22, 23. Aabo tabakalibiki muciimo cakaindi cakuyandisisya, pesi a lusyomo lwa Mwana a Leza bayakucilila mu Malyatilo aakwe, a kutondeezya ciimo cakwe, a kulisalazya lwabo beni mbuli mbasalala. Zintu nzyobakali kusulaika kutaanguna lino bala ziyanda, zintu nzyobakali ku yanda kutaangana lino bala zisulaika. Kulisumpula a kuli tondeezya kwalitolaansi a kubomba mu moyo. Zintu zitali kasimpe zya kulisumpula zyaba zilijazyo zisinkila. Mukolwi wacenjela, utaluleme wasalala. Zilengwa a nzila zya munyika zyoonse zyasowegwa. Baklistu tabakayandi “kusama kwaatala,” pesi muntu usisidwe wa moyo kunyina kubola, zikobela zyaulitolaansi a moza uumwine.”1 Pita 3 : 3, 4. Mk 41.3

Kunyina citondeezyo cakusandu ka kwini kwini cita kwacitwa ku matalikilo. Naakuti cisyomyowaci pilusya, a kupa ceeco ncakabbide alimwi, a kuzumina zinyonyoono zyakwe, a kuyanda Leza a beenzyinyina, mubisyi azyibe kuti wazwa kulufu kuya ku buumi. Mk 41.4

Swebo to bantu babisyi, notulubizya, twaboola kuli Klistu twaba babwezi ba luse lwakwe lula tulekelela, aluyando lulanjila mu moyo. Mukuli woonse waubauba, nkaambo ijoko Klistu ndyapa ndyubauba. Mulimo kwaba kukumana, muyasi lo kwaba kusekelela. Inzila yakalikulangika kuti iyinda mumusinze, yacala a mitunga zuba izwa ku Zuba lya Bululami. Mk 41.5

Kuyandika kwa ciimo ca Klistu kuya kubonwa mubacilili bakwe. Kwakali kuyanda kwakwe kucita luyando lwa Leza. Luyando kuli Leza, bunkutwe ku bulemu bwakwe, zyakali nenguzu zyakali kubamba buumi bwa Mufutuli wesu. Luyando lwakali kubosya a kukomezya milimo yakwe. Luyando ndu lwa Leza. Moyo utalyaabide taukonzyi kulupa na kuba kulujana. Lujanwa buyo mulike mu moyo Jesu ngwalela. “Tulamuyanda nkaambo waka tuyanda kutaanguna.” 1 Johani 4 : 19. Mu moyo walengululwa a luse lusetekene, luyando nce cintu cipati muli nguwo. Lululamika ciimo a kubamba muzeezo, a kubamba kuyeeya kwa muzeezo, luzwisya munyono, a kubika lweengelelo. Oolu luyando lwaabikwa mu Moza, lubosya buumi, a kupa makani mabotu kuli boonse bazingulukide. Mk 42.1

Kuli kulubizya kobilo ku bana ba Leza kutayandiki. Kapati kuli baabo baboola buyo ku syoma muluse lwakwe — bayanda kusololelwa kapati. Cakutaanguna, ncobajisi kale, nca kulanga milimo yabo, kabasyoma kufwumba mu cintu ncobacita, kuti baliswaanganye a Leza lwabo beni. Ooyo usola kulisetekanya a milimo yakwe mwini mukubamba milawo, ucita cintu ciyumu. Coonse ncanga ulacita ooyo muntu uliboobo ka kunyina Klistu kulabisyigwa a kuliyanda a cinyonyoono. Nduse lwa Klistu lulike, kwiinda mulusyomo, lunga lula tusetekanya. Mk 42.2

Kukazya kooku kuli kuli jazya mukati mukulubizya, kuti kukondwa muli Klistu kwaangulula bantu kuzwa kukubamba milawo ya Leza, nkaambo a lusyomo lulike twaba batoli ba luse lwa Klistu, milimo kunyina nciinga ya cita a kunununwa kwesu. Mk 42.3

Pesi mulangisisye kuti kuteelela tacili buyo cintu ca kutondeezya a tala, pesi mulimo wa luyando. Mulawo wa Leza nku kanana kwa nguzu zyakwe, ku citwa kwa nguzu zipati zya luyando, ngamatalikilo a bulelo bwakwe mujulu a munyika. Kuti myoyo yesu yalengululwa mumu kozyano wa Leza, kuti luyando lusetekene lwabikwa mu moza, sena inga milawo ya Leza taikonzyeki kucitwa mu kupona? Mulawo wa luyando wabikwa mu moyo, muntu walengululwa bupya mumukozyano wa yooyo wa kamulenga cizuminano cacisyomyo cipya cila zuzyika, “Nja kubika milawo yangu mu myoyo yabo, nja kwiilemba mu mizeezo yabo.” Ba Hebulayo 10 : 16. Naakuti mulawo walembwa mu moyo, sena inga tuye kubumba buumi? Kuteele- la — nkusebenza alimwi mulimo wa luyando — nci tondeezyo cipati ca bucilili. Malembo aamba kuti, “Oolu ndu yando lwa Leza, kuti tubambe milawo yakwe,” Ooyo uwamba kuti, ndimuzyi, katabambi milawo yakwe, mubeji, kasimpe takali muli nguwe.” 1 Johani 5:3; 3:4. Mukwaangulula muntu kuzwa mukutateelela, ndusyomo, ilusyomo lulike, lutucita kuti tube batoli ba luse lwa Klistu, lutucita kuti tupe kuteelela. Mk 42.4

Takuli kuti tujana lufutuko akaambo kakuteelela kwesu; nkaambo lufutuko ncipego caangulukide ca Leza, citambulwa a lusyomo. Pesi kuteelela micelo yalusyomo. “Mulizyi kuti wakatondeezegwa kuti a tole zinyonyoono zyesu, muli nguwe kunyina cinyonyoono. Oonse munabuti uya kukala muli nguwe takabisyi, oonse ubisya tana mubona, tamuzyi.” I Johani 3 : 5, 6. Nkooku kusunkwa kwa kasimpe. Kuti twakala muli Klistu, kuti luyando lwa Leza lwaba mulindiswe, kuliteelela kwesu a mizeezo yesu, ambaakani yesu, a milimo yesu, iyakuswaangana yoonse a luyando lwa Leza mbuli mbo kwaambwa mukwiyisya kwa mulawo wakwe usetekene. “Nobana basyoonto, mutazumizyi muntu kuti a mucenge. Ooyo ucita bululami uliluleme, walo mbuli mbwa luleme.” 1 Johani 3 : 7. Bululami bula tondeezegwa aciimo ca mulawo wa Leza usetekene, mbuli mboku kananwa mukwiyisya kwa milawo ilikumu yakapegwa a cilundu ca Sinayi. Mk 43.1

Aboobo lwitwa kuti lusyomo kuli Klistu lusola kwaangulula bantu kuzwa kuntambo ya kutateelela kuli Leza, taluli lusyomo, pesi ncintu, citawo. “A luse mwakafutulwa kwiinda mulusyomo. Pesi lusyomo lunyina milimo ndufu.” Ba Efeso 2:8; Jakobe 2 : 17. Jesu wakati lwakwe mwini katana boola munyika, “Ndako mana kucita luyando lwako O Leza wangu; inhya, mulawo wako uli mu moyo wangu.” Ziimbo 40:8. Mk 43.2

Natakaninga unka kujulu alimwi wakati, “Ndaiba mba milawo ya Taata, ndakala muluyando lwakwe.” Johani 15 : 10. Malembo aamba kuti, ” Muli kooku tulizyi kuti tulimuzyi, kuti twaibamba milawo yakwe. Ooyo uwamba kuti ukala muli nguwe uleelede awalo ayende muli nguwe, walo mbuli mbwaakenda.” 1 Johani 2 : 3-6. “Nkaambo ka kuti Klistu wakapenga a akaambo kesu, kutusiila citondeezya kuti tucilile malyatilo aakwe.”1 Pita 2 : 21. Mk 43.3

Ciimo cabuumi butamani lino cilimbuli mbo caabede lyoonse, mbuli mbo caabede mu Paladayisi bazyali besu ba kutaanguna kaba tana bisya, kuteelela kulondokede ku mulawo wa Leza, bululami bulondokede. Kuti buumi butamani nibwakabikwa kutasika muciimo ciliboobu, kukomana kwa julu lyoonse nikwakali mucilijazyo. Inzila ya cinyonyoono niyakajaluka, a milimo yaco yoonse mibyaabi, a kwiyisya kutakomanisyi. Mk 43.4

Kwakali kukonzyeka kuli Adamu, katana bisya, kucita ciimo ciluleme a kuteelela mulawo wa Leza. Pesi wakaalilwa kuku cita ooku, nkaambo kacinyonyoono cakwe kuyeeya kwesu kwaabija tatukonzyi kuti tulisalazye tobeni. Mbuli mbotuli babisyi, batasetekene tatukonzyi kuteelela mulawo wa Leza usetekene ca kulondoka. Tatu jisi bululami lwesu tobeni mbo tunga tula jana nzila yakuswaangana a mulawo wa Leza. Pesi Klistu wa kacita nzila kuti twaanguluke. Wakapona munyika akati kamapenzi a masunko ngo tunga tulaswaangana. Wakapona buumi bunyina cinyonyoono. Wakatufwida, lino ulayanda kutola zinyonyoono zyesu atupe bululami bwakwe. Kuti walipa lwako omwini kulinguwe, aku mutambula mbuli Mufutuli, nakuba kuti buumi bwako bwali bubi buti, akaambo kakwe uya kubalwa kuti uli luleme. Ciimo ca Klistu ciimvwi muciimo cako, eelyo watambulwa kumbele lya Leza mbuli kuti tookabisizye. Mk 44.1

Kwiinda kooku, Klistu ulausandula moyo. Wakala mu moyo wako a lusyomo. Uleelede kukucita kuswaangana ooku a Klistu a lusyomo a kulisungula kwa lyoonse kwa luyando lwako kuli nguwe, wakucita kuswaangana ooku a Klistu a lusyomo a kulisungula kwa lyoonse kwa luyando lwako kuli nguwe, wakucita ooku, uyakusebenza muli nduwe kubika luyando a kucita mbuli kukomana kwakwe. Kuti waamba kuti, “Buumi mbwempona lino mu buzani ndapona a lusyomo lwa Mwanaa Leza, wrakalipa kuli ndime lwakwe mwini.” Ba Galantiya 2 : 20. Jesu wakati kuli basiciiya bakwe, “Tamuli ndinywe nomukanana, pesi Moza wa Uso ukanana muli ndinywe.” Mateyo 10 : 20. Eelyo Klistu nabeleka muli ndinywe muya kutondeezya moza nguwena mucite milimo ikozyana, milimo yabululami, a kuteelela. Mk 44.2

Aboobo kunyina ncotujisi ncotunga twalisumpula ancico. Kunyina nyika njotujisi yesu. Nyika yesu ya lusyomo ili mubululami bwa Klistu bupegwa kuli ndiswe, mu mulimo uliboobo Moza wakwe ulasebenza kwiinda muli ndiswe. Mk 44.3

Notukanana lusyomo, kuli kwandaana nko tweelede kubika mumuzeezo. Nkokuli kukondwa kwandeene kuzwa ku lusyomo. Kupona a nguzu zya Leza, kusinizya kwa jwi lyakwe nzitondeezyo Satani a bangele bakwe nzyo batakonzyi kutama. Baibele lyaamba kuti, “badyabooli boonse bakondwa ba kankama.” Jakobe 2 : 19. Pesi oolu taluli lusyomo. Ooku takuli kukondwa buyo mujwi lya Leza lilike, pesi a kulitolaansi kwa luyando kuli nguwe, Moyo nkupedwe kuli nguwe, lweengelelo luli alinguwe, kuli lusyomo, lusyomo lubeleka a luyando, lusanzya moza. Kwiinda mulusyomo oolu moyo walengululwa mu mukozyano wa Leza. Moyo noutana lengululwa atuli toli aansi ku mulawo wa Leza, kunyina nociya kucitika, ulakomana mukwiyisya kwawo kusetekene, ulakanana mwiimbi, “O nguyanda buti mulawo wako! Nko kuyeeya kwangu buzuba boonse.” Ziimbo 119 : 27. Bululami bwa mulawo bulazuzyika muli ndiswe, “Notuteendi mubuzani, pesi mu Moza.” Ba Looma 8:1. Mk 44.4

Nkobali aabo bakaluzyiba luyando lwa Klistu lulekelela, bayanda cinicini kuba bana ba Leza, pesi bayeeya kuti ciimo cabo tacilondokede, buumi bwabo bulaa katombe, bali libambide kudonaika na myoyo yabo yalengululwa a Moza Usetekene. Kuli baabo bali boobo ndati, Mutabweedi musule mukubula lusyomo. Lyoonse tuya kuvuntama tulile kumbele a maulu a Jesu tulilekelele milandu yesu a kulubizya kwesu, pesi tatweelede kutyompokelwa. Nakuba kuti twa komwa asinkondoma, tatweelede kuleka titwasiigwa nakuba kukakwa a Leza. Pe; Klistu uli kukuboko kwalulyo kwa Leza, alimwi kumwi ulatwiminina. Johani uyandika wakati, “Eezi zintu ndazilemba kuli ndinywe, kuti mutabisyi. Kuti muntu wabisya, tulijisi mwiiminini a Usyi, Jesu Klistu ululeme.” I Johani 2 : 1. Mutaalubi majwi a Klistu, “Taata lwakwe mwini ulamuyanda.” Johani 16 : 27. Ulayanda kuti amutole kuli nguwe, kubona kusalala a kusetekana kubi kwe muli ndinywe.” Kuti walipa kuli nguwe ooyo wakatalika mulimo mubotu muli nduwe uya kuku bamba kusikila kubuzuba bwa Jesu Klistu. Mupaile kapati, mukondwe kwiinda. Mbuli mbo tutacisyomi inguzu zyesu, a tusyome nguzu zya Munununi wesu, eelyo tuya kumulumbaizya walo ujisi kupona kwesu. Mk 45.1

Moya kuboola munsi kuli Jesu, uya kuli bona a bubi bwako, nkaambo malato aako ayakusalala, a kutalondoka kwako kuya kulibonya bunene a kwandaana kwa nguzu zyakwe zilondokede. Eeci ncitondeezyo cakuti kwiyisya kwa Satani kucinyina nguzu, ikuti kwiyisya kwa nguzu zya Moza wa Leza zila mubusya. Mk 45.2

Kunyina mu moyo uta yeeyi bubi bwawo molunga luyando lwa Jesu lula kala. Buumi bwa sandulwa a luse lwa Klistu buya kuyanda ciimo cakwe ciluleme; pesi kuti katutakonzyi kubona bubi bwesu, ncibonisyo citali kasimpe cakuti titwa kajisi ciindi cabubotu a bupati bwa Klistu. Notuya bulengaana kuyeeya lwesu tobeni, tunoyabubona kuyeeya kusumpukide kusalala a luyando lwa Mufutuli wesu. Kuli bona bubi bwesu kututola kuli nguwe walo ukonzya kulekelela, kuti buumi bwa yeeya kubula nguzu, buya kusika kuli Klistu, walo Klistu uya kuli tondeezya munguzu. Muzeezo wesu wakubula nututola kuli nguwe a kujwi lya Leza, tuya kuba a kuyeeya kusumpukide kwa ciimo cakwe, eelyo tuya kutondeezya kapati mukozyano wakwe. Mk 46.1

“O webo mulinduwe buumi bwangu bulakomana, Muciindi camapenzi ndaita alinduwe, Uli kukomana kwangu masikati uli lwiimbo lwangu masiku, Lusyomo lwangu, lufutuko lwangu, nkwenjisi koonse.” Mk 46.2