Ekihande 8— Obuheere Erihotera Kristo

Sitani yabya iyabiriteba Yuda nomo anabya muguma woko biga nikwa omutima wuwe mwatabinduka.Mwalangira emibiiri ya Yesu akola kandi mwaminya ngoko Yesu ni Masiya nikwa omo byosi ebyo mwabya mugobya. Abya anzire esyo sente kandi mwayisamambula busana na amaguta awo Maria ahira oko bisandu bya Yesu. OA 29.1

Maria abya anzire Omukama wuwe kusangwa amulamaya kw’ebibi ,kandi mwalubukya mugala wabu, kandi mwalebya isihali kindi kindu ky’omubongo ekyangaha Yesu, ly’enerimuha amaguta w’obuguli bunene kutsibu akamusiima. Yuda akayilwirako busana n’omururu wiwe, mwabuuga ati kyangabere kibuya amaguta amawulibwa tukaha esyo sente oko bera,eki abuugakyo busana n’eriyiminyako liwe kusangwa butuku bungyi iniakanakolesaya esyo sente esyangabere sya abera. Kandi Yuda ono syabya atsomene eritungerera eriwatikya Yesu kinya mubiri neryo omo byosi iniakayilabaya omo beera, ekyo mokyaleka sitani iyabana omwanya omo mutima wa Yuda. OA 29.2

Abaheereri na bakulu ba bandu mobapona Yesu yo kutsibu, nikwa abandu bangyi mobasa erihulikirira ebinywa biwe bya menge n’erirangira emibiiri yiwe y’eriswekera. Abandu mobowa ebinywa bya Yesu ebikabatsomana, kyaleka ibamukwama mukangirirya mukulu, abandi bakulu ba bandu mobamwikirirya nikwa mobasaga erikangania erikirirya lyabo kinya mwisi bakasaga erilusibwa omo Sinagogi [kanisa] Abahereri na bakulu mobatwamo bati hatolere eribya eky'erikola abandu batoke eriilwa oko Yesu kusangwa mobasaga bati obuli mundu anganikirirya Yesu busana nekyo mobatalangira buholo oko luhande lwabo ,neryo ibanginatalya ebitsumbi byabo kutse eriita Yesu.Nikwa eriita Yesu sikiriwunza kusangwa neryo hatolere erisigala abo Yesu atulira. Kandi mobasaga bati ngoko Yesu mwalubukya Lazaro na bandu bangyi kutsibu bakasa erisyamulebya neryo mobaganirya eriita Lazaro nibya neryo abandu balekere aho eriasa mulebya. OA 29.3

Mobaganirya arihambira Yesu ahate mundu kusangwa mobubaha abandu kundi babya bamwanzire kutsibu. Yuda mwaminya ngoko babya banzire kutsibu erimuhamba neryo mwayisinga erihotera Yesu oko bahereri na bakulu ba bandu oko buguuli bw’ebitsipa bike. Busana n’eryanza esyo sente syo kutsibu mwatwamo erihotera Omukama oko nzigu siwe esikaliire, sitani abya akakola kutsibu erilaba omo Yuda nomo banabya bakalya oko mesa iye Yuda abya inianemutegekania erihotera Yesu.Busana nekyo omo buliige bunene, Yesu mwabwira abiiga ngoko bakendipanzwa busana naye omundu muguma oyu. Nikwa Petero mwagana amabuuga atiabandi nomo banamusiiga iye siendisyamusigania. Yesu mwamubwira ati, Petero e sitani yabiribulya e hamuli y’eribayungira ng’engano nikwa nabiribasabira ,erikirirya lyawe siriumbaye, kandi wamasyabinduka wuhane abalikyenyu.’(Luka 22:31, 32). OA 29.4

Omo lirima - Yesu mwabya omo lirima lya Getesmane na biiga buwe, omo buliige bunene mwasaba abiiga buwe bategaye haima n’erisaba bakasyawa omwirengwako. Mwaminya ngoko erikirirya lyabo lyasyalengwako kutsibu kandi na amaaha wabo asya bulegeta kandi mwaminya ko bakasonda amaaka batoke erisiika busana n’erisaba n’eriteya. OA 29.5

Omwirira erinene Yesu mwasaba ati, “Tata lyamabya erisonda lyawe iwanyilusyako olutehi olu, nikwa erisonda lyawe liyirawe”Luka 22:24, Omugala wa Nyamuhanga mwasaba omo bwagali bunene kandi amatondi w’omusasi mwasenda erilwa omo busu buwe abamalaika babya ibanatimbireho nikwa omuguma musa yuwabya atolere eriyamu watikya omo bwagali buwe n’erisikya omugala wa Nyamuhanga. Yesu abere abirisaba mwasubula ameya abiiga ibabiriyato.Mwatabana obuwatikya omo misabe erilwa eyiri abiiga buwe, nomo anabya Petero oyowabuuga ati amwanzire kutsibu nayo abya omo tugotseri tunene kutsibu. Kyaleka Yesu iniamwibukya ati, siwutatoka eriteya hauma nage endambi nguma kwehi? Matayo 26:40 engendo isatu Omugala wa Nyamuhanga mwasaba iniali omo bwagali bunene kutsibu. OA 30.1

Yuda akahotera Yesu - Neryo Yuda mwatsubuka n’ekitunga kya bandu ibanawite oko byamalwa, neryo mwasegera hakuhi n’omukama wuwe nga buli kiro erimuramukya neryo abasikani mobamutimbako n’ebyamalwa byabo, nikwa Yesu mwakolesya obutoki buwe omugulu abulaya ati, “Mukasondaya ndi kwehi?” “ngyiyono hano” neryo mabasuba enyuma mobayawa ahisi ,nikwa Yesu akola eki iniakakanganaya ngoko anawite obutoki bw’eriyilwira kinalyabya kitya. OA 30.2

Abiiga babere balangira ngoko abandu bamayawa n’emiyali n’ebyamalwa byabo mobayira amaaha kandi, kyaleka Petero omugulu alangira bakatasyahangana bakatimba oko mugala wa Nyamuhanga iniimya omuyali wuwe neryo amatwa okutwe kw’omugombe w’omuhereri mukulu ,Yesu mwamukunga ati asubaye omuyali wuwe aho akabikago, kusangwa nganalyasaba Tata syanganyirebeka abamalaika banene kutsibu erinyiwatikya kwehi? Matayo 26:53, abere abuuga ekyo amusu wa bamalaika mwabyamo amaaha. Mobanza erilwira omugala wa Nyamuhanga nikwa kandi mobapona omugulu Yesu asubiraya ati, “Amasako atolere iniabererera” Matayo 26:54.n’emitima ya biiga moyabyamo obuliige omugulu Yesu aliiga ati esyonzigu simutwale eriyamutswera. OA 30.3

Abiiga mobayibalira bakasaga habwa esyo ngebe syabo mobasiga Yesu iniane iyowene omo byala byabatsindi,sitani mwatsema ati, amakinda nikwa obuliige oko bamalaika ba Nyamuhanga ibane omo milondo yabo mike mike kandi ibakasakanga obuli kitsumi,haima n’obwagali ebikahika oko Mugala wa Nyamuhanga kusangwa abakakola batya basyabilangira oko mugulu w’esyo ngebe syabo. OA 30.4

Kristo Eritswerwa-

Sitani na bamalaika buwe babya omwibugiro[judgement hall] busana n'erisambula obuli bulengekania bwa bandu ababya omwibugiro basyabya n’obuliige.Abamalaika ba sitani babya ehosi ibatimbireho kutsibu kandi mobasondola abahereeri bakulu haima na bandi bakulu batoke eritsuma n’erinubya Yesu kwilaba lulengo kusangwa sitani aganiraya ati mbino Omugala wa Nyamuhanga akendiyisamambula kutse erikolesya obutoki buwe bwa Nyamuhanga atoke eriyilamia oko bahandikiriri buwe aba neryo e mitegekere y’omulamo iyatoka eritendibyaho. OA 30.5

Petero eriyigana Yesu-Petero mwakwama Omukama wuwe babirimuhotera,kusangwa asonda kutsibu erilangira ebikendibya oko Yesu nikwa omugulu bamubwira ambu nayo ni muguma w’oko biiga,mwakwa ngitsi kyaleka inia buuga ati syasi omulume oyo, nikwa omubuuge w’abiiga abya ahikene ndeke isiangatoka eribulirana, neryo Petero eryanza eriyilamya oko bahandikiriri buwe mwaswagana kutsibu n’erilahirya ati syasi Yesu, neryo oko ngendo ya kasatu, iyo Yesu omo buliige bunene mwamukebera/mwamusamalira oko buusu,kyaleka Petero iniibuka ebinywa bya Yesu iniane omo kyumba ky’endata akabuuga ati syendisyasigania Yesu kandi ati syangamutwikalako.(Matayo 26:33) ,mwagana Omukama wuwe n’erilahirya omwitsuma nikwa erisamalira lya Yesu omo buusu buwe molyaleka omutima wa Petero iniasendekerera kandi ekyo mokyamulamia.Mwalira kutsibu kandi amabikula amalolo wuwe haima n’eribinduka neryo mwatoka eriyitegekania erisiikya abiiga abandi. OA 30.6

Omwibugiro-Abatsindi mobatimba oko Yesu bakasonda omusasi wuwe,abasirikani mobamuhunza kutsibu , n’erimwambalya ekanzu ngulu kulu y’omunyama kandi omo mutwe wuwe mubuya mobahirako embita ya mahwa, mobamuhambya oluseke neryo bakukama bakamusekererya bati, ukote uwe mwami wa bayuda(Yoane 19:3), neryo mobamulusya lwoko neryo mobamuswirya mulo kyaleka omusasi iniasendera omo buusu buwe nomo kireru kiwe. Yesu mwaminya ko abamalaika banasamalire ebikakoleka kandi ngoko omulaika oko bosi anginasa erimuwatikya eriita abatsindi aba, nikwa mwaliiga ati bimuhikeko agalawe kutsibu omo byala byabakola nabi atoke eriberererya ” emitegekere y ‘omulamo” OA 31.1

Yesu mwabya bukutu n’eriyibombeka embere sya batsongeri buwe bakamusosya nabi,kandi mobamutwirako amatande omo buusu, obuusu obwo basasamalira ibukangabasenie kutsibu bukakolerya omuyi wa Nyamuhanga ,Kristo mwatabakwako ekiniiga nahake abamukola batya. Bakamuswika ekikimba kikulu kulu oko mutwe ibamuswirya ibabuuga bati nindi oyo wamakuswirya kwehi(Luka 22:64) OA 31.2

Abandi biiga mobagenda ibanakwamire Yesu bati mbino anemwendikangania obutoki buwe neryo iniayilwirako nabo ibabana amaha, kandi mobaganirya bati mbino babiritebwa Yesu si Masiya kwehi? Nikwa omulenge owo babya ibabiriowa oko kitwa omugulu Yesu ahindukibawa iniakabasubayamo akagala kanene n'erikirirya Yesu ko nimugala wa Nyamuhanga. Mobibuka ebyo babya ibabirilangira Yesu akakola,ebitikotiko biwe akalamia abakoni,akalibula ameso w’esyondimatime,n’eriribula amatwe wa batsiha haima n’erihiga emirimu, kandi omugulu alubukaya abaholi, haima n’eritulerya ekihunga oko ngetse. OA 31.3

Mobataliiga bati akendihola aliriryo mobabuuga bati akendihangana n’omulenge munene iniapanza panza abakamuhandikirira bakanza erimwita ngo mugulu ingira omo hekalu akeya abakagulaya n’erihinga esyo sente bakayira enyumba ya Nyamuhanga mo bwikalo bwa banyeyi. OA 31.4

Yuda eribikula - Yuda mwahemuka kutsibu busana n’erihotera Yesu omugulu alangira ko bakakola Yesu yo nabi mwayikubya bwomo.Kusangwa abya anzire Yesu nikwa esyo sente mwanzasyo kutsibu kwilaba Yesu, kandi mwaganirya ati Yesu syendihika aho akaliga ati bamutwale, mwaganirya ati mbino Yesu akendikola ekitikotiko iniayilamya , nikwa abere alangira ngoko Yesu akagalwa omw’ibugiro mwaminya kwakolire nabi. Abandi banemuhandikirira Yesu nikwa Yuda mwalaba omo bandu inianemulaka ngoko mwakahotera omusasi owateko lubanza ,kyaleka iniasubulya esyo sente oko bahereri abamuhasyo ati babohole Yesu kusangwa syaliko lubanza. OA 31.5

Abahereri mobatsuka eribya bukutu katambi kake busana n’ekiniiga,n’eriyibula bula,mobatanza abandu bakaminya ngoko mobagula muguma woko biiga erihotera Yesu omo byala byabo, mobatanza abandu bakaminya ngoko babya bakahiiga Yesu ng’engoli y’ebibi, nikwa busana n’eribikula lya Yuda molyakangania abosi ababyaho ngoko Abahereri mobakola omo pono batoke erihamba Yesu. Yuda abere alaka kutsibu abahereri mobabuuga bati ebyo nibyawe bikulebirye(Matayo 27:4) kusangwa Yesu babya ibabirimuhambako omo byala byabo kandi ibakendikola ebyabo ko basondire,omo bulumi bunene, n’esisoni, Yuda myayayihanika. OA 31.6

Ababya batimbire oko Yesu mobalangira isyatayilwairako,kutse erisuba omo bibulyo tetete,kandi mwatabya na mukunyo oko buusu buwe,kandi mwatabya nga bandi bakola nabi ko babya bakasosa, nomo angabya Herode na Pilato mobasweka bakalangira ngoko alimo obwa Nyamuhanga. OA 31.7

Yesu embere sya Pilato-Okwitsuka ly’ebyosi iye Pilato mwaminya ngoko Kristo si mundu wa buli kiro.Mwikirirya ngoko Kristo awite emitse mibuya kandi ngoko syawite lubanza okwi muhandikirira lyosi. Abamalaika ababya bakalangira ebyosi ebikagenda bikabya mobalenga eriwatikya Pilato omunya Roma oyu akasyabyako olubanza lw’erihayo Kristo eribambwa oko Musalaba, kyaleka ibabwira muka Pilato omo nzoli ngoko oyo abya mugala wa Nyamuhanga kandi oyukagalawa butsira lubanza. Kyaleka omukali ono iniatumira oko iba wuwe n’erimubwira ati mwakagalawa bindu binene omo nzoli busana n'omulume oyo Yesu,neryo oyo waheka ekisakango akaleterakyo Pilato mwalaba omo bandu atoke eriha pilato ekisakangao ekyo,Pilato abere abirikisoma mwabya bukutu kandi mubaha amasonda erigana eritswera Yesu olw’erihola.Mwasonda ngoko angalwika Yesu nomo abayuda babya bakasonda omusasi wa Yesu. OA 32.1

Erilebekwa ewa Herode- Pilato abere abiriowa ngoko Herode ane e Yerusalema,mayowa iniamahumulikana,akasonda eriyilusyako olubanza lw’eritswera Yesu y’olubi,neryo neryo mwalebeka Yesu ewa Herode haima na batsongeri buwe. Omusondoli ono Herode abya iniabirikalira omo kibi,kusangwa omugulu ita Yoane mubatisya obunyamutima buwe mobutowana isyangatoka eribya bwiranda, neryo omugulu owa ngoko Yesu ngoko anemukola emibiiri eya maaka n’eyeriswekera ,muubaha kutsibu ati mbino Yoane abirilubukibwa oko baholi ,neryo omugulu Pilato amulebeka Yesu kino mukyabya kikulu omo mubiiri wabo nga batabali ,kusangwa Herode na Pilato sibabya bakakanirania oko mugulu nikwa omugulu Pilato alebeka Yesu ekyo mokyasubya obuhuugu bwabo na Herode ,kyaleka Herode iniatsema kusangwa obutoki , n’ehamuli yiwe mobyaminyikalibwa kandi. OA 32.2

Herode mwatsema kalangira Yesu iniakaganiraya ati mbino kandi akendikola ekitikotiko ekindi ekikaliire eritoka rimuhamya, nikwa oko ndambi eno Kristo mwatasonda eriyihamya kusangwa Yesu abya akakola ebitikotiko busana n’erireta abandu oko mulamo butsira eriyihamya iyo ng’omundu.Omo bibulyo binene ebya Herode Yesu mwatasubirya kandi mwabya bukutu embere sya batsongeri buwe,kyaleka Herode embere sya basirikani buwe iniahitana kutsibu n’eritsuma Mugala wa Nyamuhanga kandi mwatwamo ati amusubaye ewa Pilato kusangwa naye nibya mwakwa buba eritswera Yesu oyo. OA 32.3

Sitani na bamalaika buwe babya ibanemubwira Pilato bati amatenditswera Yesu olw’erihola abandi basyakolakyo, kandi ambu asyatalya ekitsumbi kiwe ,ekyo mokyaleka Pilato iniasaga eritalya ekitsumbi kiwe iniatwamo eririga ati Yesu ahole nomo anabuuga ati omusasi wa Yesu abye oko batsongeri buwe nikwa mobaliiga bati ega atubyeko noko bana betu(Matayo 27:25) nikwa Pilato ekyo mokitamulusyako olubanza lw’omusasi wa Yesu kusangwa mwanza kutsibu ekitsumbi ky’ekihugo kino mwahotera omusasi ateko lubanza. Nikwa alikolesya obulengekania buwa syangatoikire eriitisya Yesu. OA 32.4

Oluholo lwa Yesu molwasiga bangyi emitima yabo iyamagongonokwa ,kandi banene ababya bakayitulungania oko kanisa batsuka erikirirya Yesu eritsuka oko luholo luwe. Sitani mwahitana kutsibu akalangira ngoko hatetabya kindu kyosi ekikalwa oko Yesu nomo anabya ambite omubiri nikwa mwatasonda erikola kibi nikwa mwakola kandi mwikala omo mibere y’obwa Nyamuhanga. OA 32.5

Eribambwa Lya Kristo

Kristo Omugala wa Nyamuhanga owo buguuli bunene mwasondolwa na bandu akaya bamwa oko musalaba, abiiga na bandi bikirirya mobamukwama bakaya e kalivari[calvary] Nyinya wa Yesu anabyaho nibya iniakasondolawa na Yoane omwiga mwanze Nyinya wa Yesu iniali n’obuliige bunene kutsibu kandi naye iniakaganiraya ati mbino Kristo asyakola kitikotiko atoke eriyilamya oko syo nzigu siwe. Yesu abere ate alwa omo lukyo lwa Pilato mobaleta omusalaba owabya wa Baraba bamahekyago Yesu,nikwa kusangwa abya iniabiriluha ,n erilwamo musasi mungyi kutsibu Yesu mwayitinira ahisi n’omusalaba,mobamuhangania kandi batasyamuhira woko, nikwa kandi mwayitinira ahisi amabya ngoyuwamahola ,abahereri mobatatsomana ekyo nikwa mobalangira ibatolere eribererya ekyo basonda erikola. Babere bane aho bakaganirya eky'erikola neryo Simoni omu kurene mwasa kakirukania abahereri mobamukata bati aheke omusalaba wa Yesu ,abagala ba Simoni ono babya biiga ba Yesu nikwa iye isyali atasangasangana nayo[Yesu] OA 32.6

Abandu bangyi mobakwama Yesu abandi ibakasekereraya, n’abandi ibakalira kutsibu abandi ibakibuka eripipa liwe. Abandu abo abya iniabirilamya, n’erilubukya oko baholi, ababya ibabirimwimbira Hosana akingira e Yerusalema n’eripipwa, abosi abo mobanza eriminya Yesu nga akolireki. Abandi babya ibabirilaka kutsibu abati, mumubambe!, mumubambe! OA 33.1

Erihanikwa oko musalaba - Babere bahika aho bakitira abandu, ababiritswerwa mobahirwa oko ngwiro, abandi babbandi babiri babya bakalwa kutsibu bakababamba oko misalaba nikwa iye Yesu mwatalwa nahake, na Nyinya wa Yesu inianeho omo bwagali bunene kutsibu inianemuganirya ati mbino Yesu akendiyilamia. Mwalangira bakatobola ebyala biwe ebyabya bikasabira abandu emiyisa ,ebyabya bikahamba oko bandu ibanemulama,nikwa lino mobakongomereramo emisumali omo nyondo eyikalire kutsibu. Omwagalwa lya Yesu lyosi eri mohatabanika oyo wamukwira buliige kandi nibya inianemuyiyinia mwatahindula obuusu buwe kutse eriyilwira ,nikwa mwasabira esyo nzigu siwe ati, “Tata ubaganyire sibasi ekyo bakakola”(Luka 23:34) Emisabe eyi ya Kristo busana n’eso nzigu siwe yabya iyikasegeraya hakuhi obuli mubihya wosi oyukendisyabyaho erihika oko nduli. OA 33.2

Babere barimukongomerera oko musalaba abalume bakagala kanene mobasumba omusalaba bakatsimbago obwo obulumi ini bunene kutsibu neryo na bahereri mobibirirwa ngoko bali bandu ab’omubiiri atunganene nabo mobatsuka eritsuma Yesu bati, wamabya iwuli mwami wa bayuda yilamaye(Luka 23:37) na bandi bati kamuwalamya abandi yilamaye(Mariko 15:31) abosi haima nabasirikani na biibi[ababbandi] mobatsuma Yesu oko muslaba. OA 33.3

Ababbandi ababambawa na Yesu mobagalwa omo bulumi buguma nga Yesu, nikwa omuguma wa kubo mwakalya omutima wiwe amatsuma nga bahereri ko babuuga bati, “wamabya iwuli Kristo yilamaye netu wutulamaye”(Luka 23:39) nikwa ogundi mukola nabi mwatakalya omutima wuwe abere owa ebinywa by’owundi olya mwamukunga ati siwulyubaha Nyamuhanga kwehi?..Itwe erisuyira lyetu litutolere, nikwa iye mwatakola kibi (Luka 23:40,41) neryo iyo omutima wuwe mwalola eyiri Kristo , ekyakakala ky’elubula mokyamukolerya, mwalangira Yesu ini mulamya ,oyukatsumawa, n’eryagalwa ,oko muti, mwamusaba ati, “Mukama unyibuke omo bwami bwawe’ kandi Yesu mwasubirya ati, ngakubwira munabwire,* wukandibya nage omo bwami bwage [paradiso] (Luka 23:42,43) erihira ekakwarali aka * oko kinywa munabwire, kikaleka ihabya ndeke kwilaba erikihira oko kinywa “wukendibya nage” omo bwami, iniakaminyisaya ngoko akendisyalubuka oko kiro ky’erimbere[sande] omo ngyakya ngyakya kusangwa oko ndambi eyo abya isialyagenda ewa Tata wiwe( Yoane 20:17) Abamalaika mobasweka bakalangira ngoko Yesu ali n’olwanzo n’omugulu akagalawa omubiri na malengekania kandi iniakola omubiiri w’erilamya erihika oko luholo luwe,abaya e kalivari oko butuku obwo mobaminya mwatsi munene busana n’erikirirya Kristo. OA 33.4

Esyonzigu sya Yesu mosyalindirira erihola lya Yesu ambu eryosi eryo isyangatasyayahulamo Nyamuhanga oyowabya akakola ebitiko tiko.Abasirikani mobalwira olukimba luwe olutemo milando[seam] neryo mokanga obukanga busana n’olukimba luwe, kusangwa kyabya ikyabilagulwako omo masko ambu “mobahutalya ebyala byage n'ebisando byage,kandi mobakanga obukanga busana n’esyongimba syage” (Esyonyimbo 22:16, 18) OA 33.5

Eky’eryiga ky’olwanzo oko babuti - Ameso wa Yesu mwatungerera abosi ababyaho bakalangira kw'amahola neryo oko ndina y’omusalaba mwalangira Yoane inianahambirire Maria Nyinya wa Yesu,mwabya iniabirisubula hakuuhi n'omugala aho akagalawa kutsibu. Yesu mwakangirirya erikangirirya eri ly’eriwunzerera ngoko wanganza ababuti bawe mwatungerera ngoko Nyinya ali n’obuliige kandi na Yoane nibya ,kyaleka iniabuuga ati, “Mukali lebaya omugala wawe, kandi mwabindukira omwiga ati, “lebaya Mama wawe” (Yoane 19:26,27) OA 34.1

Yoane mwaminya ekyo kyo ndeke kyaleka iniatwala omukekulu ono [nyinya wa Yesu] ewuwe erimulusya oko musalaba ahali obuliige amamutwala ewuwe. Ekyo Yesu akola eki kikakoleraya omo mwirimya erikolya nalino OA 34.2

Omubiiri wa Yesu owamuleta abya iniakayahwa, kyaleka iniabuuga ati, “Namakwa enyota” neryo mobaleta embuhuma bamahiramo e Pada abere alyatsako mwaganabyo litya Omukama w’olukengerwa omwenye ngebe abya hakuhi n'erihola ng’ehongo busana n’ekibi kya bandu abosi ,ekibi kyokyaleka ekiniiga kya Tata ikyamubyako omo kitswa kyetu atoke erinywira oko lutehi olukalihire kutsibu olwatwa omutima wa mugala wa Nyamuhanga. OA 34.3

Amalolo w’abandu bosi mwamubyako [Kristo] omo kitswe kyetu, mwaganzwamo mubiihya atoke erilamia ababiihya erilwa okwitakira ly’emigambo. Ekibi kya bosi abalwire omo Adamu eritsuka oko nzuko erihika lino mokyamuhikako oko mutima,kandi ekiniiga kya Nyamuhanga oyukapona ekibi mokyahika oko mugala,Tata wiwe erimulusyako obuusu buwe oko ndambi eyiri ngeyi mokyatwa omutima wuwe omo buliige bungyi,omusasi owamulwamo omo mutwe ,nomo byala ,nomo bisandu haima n’obwagaali bungana nobu ni kusangwa asonda, erikingula oluyi lw’eparadiso, tubane engebe yak era na kera eryo Yesu iniamabiritukindira amaka w’oluholo olwaletawa n’esitani olwabiryagalya abandu bosi busana n’emikolere y’emirimu mibi.Sitani mwaswaleka obwagali ibwabya bunene kutsibu omo mutima wa Yesu obwagali obulengire obulumi bw’omundu nzwiri. OA 34.4

Olubula lwosi mobunama kutsibu busana n’erilangira ebya mahika oko Muhangiki oyukayahola atya, eryuba molyagana erikolerya ekikagenda embere, kyaleka iryalima neryo mohabya omwirimya munene owawunza esyo ndambi isatu esilugirirene. Neryo oko saa y’omwenda omwirimya mwabya iniamahwaho nikwa Yesu iniakine omwagalwa kandi iniali omo kisuko[omwirimya] oko musalaba,Neryo mwalaka n’omulenge munene ati Eloi, Eloi, lama Sabaktani, eribindula liti Nyamuhanga wage, Nyamuhanga wage busana naki ukanyisiganaya kwehi?” (Mariko 15:34) OA 34.5

Kyamahwa- Mohabya obukutu n’esisyerere mosyahita balangira ebikita buuba,neryo eryuba molyasyakolerya ndeke nikwa oko musalaba inia uhindania, lyolo lyolo omusalaba amalangirika neryo omo mulenge owali ng’engubi [trumpet] amahika oko buhangiki bwosi , Yesu amabirikira ati “Kyamahwa” “Tata ngahira ekirimu kyage omo byala byawe(Luka 23:46) ekyakakala mokyakolerya omusalaba n’obuusu bwa Yesu mobwakangabasania ng'eryuba,neryo munamya omutwe wuwe mwalekula. OA 34.6

Oko ndambi eyo y’erihola lya Yesu habyaabahereri omo hekalu bakakola emibiiri yabo ahali ekisukuliryo ky’aherire, neryo neryo mobowa ekitaka kikatitimana,n’ekisukuliryo ky’omo hekalu mokyatulika mo bihande bibiri eritsuka eyiwulu erihika e kabuno ngoko ekiganza kyasakanga oko luhimbo lwa Belisasri omo kikali. OA 34.7

Yesu mwatalekula isialyakola omubiiri owa muleta oko kihugo kyaleka inia buuga ati kyamahwa neryo abamalaika mobatsema busana n’eriowa ekyo kusangwa emitegekere y’omulamo moyabererera, Elubula moyabya eritsema kutsibu kusangwa erilaba omo ngebe ey’obwowa abana ba Adamu babya bawite obwiranda erisumbirwa embere sya Nyamuhanga kusangwa esitani yabya iyamabirikindwa n’obwami bwayo ibwamaheera lyosi eryo. OA 35.1

Amatsiko- Yoane mwasweka akaminya ebikendikoleka oko mubiri w’omukama wuwe.Kusangwa ngoko abasirikani basosaya Kristo n’emiholere yiwe mwaganirya ati bakendi muta[eritsika] ahatowene. Mwaminya ngoko abakulu babayuda na Pilato sibangamuliga eriyatsika. OA 35.2

Nikwa oko ndambi eyiri ngeyo, Yosefu na Nikodemo mobasa kandi abosi ini baguma oko bakulu b’omwibugiro,kandi ibanaminyirwe na Pilato,kandi abosi babiri babya balume bateke, neryo mobayisunza bati omubiri wa Yesu atsikawe ndeke omo kitsumbi. Yosefu mwagenda embere sya Pilato butubaha amasaba ati atsika omubiri wa Yesu,litya Pilato mwahamula ati omubiri wa Yesu ahebawe Yosefu,neryo omugulu Yoane abya iniane muyibulya omubiri wa mukama wiwe nga akendibya ati, Yosefu ow’e Arimatea mwasa iniawite ehamuli erilwa eyiri omukulu [governor] neryo na Nikodemo mwasa na manukato manene, ekitsumbi mokyakanganibwa Yesu oyuwabya asikibirwe. Neryo lyolo lyolo mobahanula omubiri wa Yesu oko musalaba w’eryagalwa,emisonia iyinemusenda, bakalangira ebihutalirya by’oko mubiri wa Yesu mobamwoyako omusasi , neryo Yosefu iniawite eyisinda yiwe eyabatsawa omo libwe eyite yatatabwamo mundu iyiri hakuhi n’ekalivari mwategekaniayo busana na Yesu. Mobahakabya omubiri wa Yesu omo manukato awo Nikodemo aleta bamamuboha ndeke ibakalingola amagulu go ndeke n’erihira amaboko oko kikuba neryo bamamuswika abo ba biiga basatu, n’abakali b’e Galilaya mobasegera hakuhi erilangira omukangirirya nga matabwa hayi, mobalangira eribwe erinene kolyamahirwa oko lukyo lw’eyisinda n’Omugala wa Nyamuhanga mwaluhukira aho, abakali mobabya b’eriwunzerera oko musalaba noko isinda. OA 35.3

Abatabali ba bayuda nomo banakola omwitegekania ly’e sitani bakita Omugala wa Nyamuhanga,mobatalekera aho obuuha bwabo n’eripona omugala wa Nyamuhanga, banemutsema kutsibu busana n’ekyo babirikola, mobibuka ngoko omubiri oyu owali omo yisinda anganasuba omo ngebe ,neryo abahereri na abafarisayo mobahika eyiri Pilato bati, mukulu, omugulu omulume[omutebya] oyu abya akineho mwabuuga ati asyalubuka oko baholi enyuma w’ebiro bisatu lino uhamule eyisinda yiwe itegibawe eribuga ebiro bisatu, kusangwa abiiga buwe banganasa ibamwiba omwisinda neryo ibayiteba bati abirilubuka.Litya amatebo w'erigunzerera asyakala kutsibu kwilaba awerimbere.(Matayo 27:62-64) OA 35.4

Kusangwa Pilato naye abya isyanzire Yesu akalubuka akasuyira abamukola nabi mwaliga, amahiraho abasirikani ba baroma oko yisinda ya Yesu kandi aba yuda mobasima kyaleka ibahirako ekiminyikalo okwibwe hakasabya oyukakolakulyo batendiminya kusangwa baganiraya bati abiiga baysasa bakakola amatebo, nikwa ebyosi ebyo bakola byabya bikalolya okwikangania ngoko erilubuka lya Yesu kwasyabya kwenene kusa kusa. OA 35.5