Bung 3—Tluksannak (The Apostasy)

Thesalonika khaw mi pawl hnenih cakuat pahnihnakah khan Tirhthlah Paulin, tluksannak nasa, pope thuneihnak a hung suak ding timi cu a rak relcia: “Zohmanin lo bum hlah hai seh. Ziangah tile neta bik Ralthawhnak a thlen hlan le hremhmun ih tla dingmi Misualral pa a ra thlen hlanah cun Bawipaih Ni cu a ra thleng lo ding. Misualral pa cun midangin khawzingih an ruahmi le biak dingih an ruahmi hmuahhmuah a dodal ding ih, cu pawlih tlunah a retaw ding. Pathian Bialdnn sung khalah a lut ding ih, to tahratin keimah hi Pathian ka si a ti ding. Misualral pa cu a thupten hna a tuan rero zo; sikhalsehla a dawnkhamtu kha hmun dangih thawn hloh a si hlanah cun a lang dingmi cu a lang thei hrih lo ding.” (2 Thesalon 2:3,4,7). Cu lai fangah cun Kohhranah diklonak a rung lut ding ih, pope sinak lamzin a run tuah lai ding ti a hmu cia a si. DR 36.1

A tantirah cun theih tham lo te’n, a thupten a tuan thok ih, nehhnuah cun a hung cak tikah, mi thinlung tla a thunun thei hnenah cun mi hmuahhmuah theihin,mi a bumnak hna le Pathian relsiatnak hna cu a tuan vivo ding ih, theihtham loten khawse bia pawl tuah dan cu Khristian Kohhranah a lutter ding a si. Ramhuai bia pawl kutah Khristian pawlin tiduhdahnak an tuar nasat tuk ruangah, Khristian fehsual le ramhuai bia pawl thawn pumkhatawknak cu ziangmaw sung cu a hung dai. Hmansehla, tiduhdahnak a hung tawp ih, Khristian sakhua cun rorelnak inn pi pawl le siangpahrang inn tiang a thleng theh thlang. Bawi Jesuh le a dungthlun pawlih tangdawrnak thinlung cu hlawn tahratin, Kohhran cun khawse bia puithiam pawl le ram uktu pawl ih thinlung porh awknak le ropi nak cu a rak nei thlang a si. Pathian daan aiah minung ruah dan le pipu thurosiah kha ret thupiin an hmang sawn a si. Kum A.D 300 hrawngih Siangpahrang Constantine-in Khristian sakhua ih a hung cannak khan mi pawl cu a tilungawi nasa ih, leilung thil cu dingnak puanih tuamaw in Kohhranah cun a ra lut a si. Tu ahcun khawlonak hnatuan cu cak zetin a feh thlang a si. Ramhuai biaknak cu neh veldn a lang, asinan nehnak a rak co sawn. A thlarau cun Kohhran cu a thunun thlang. A thurin pawl, a ti dan le a puithiam pawl cu Bawi Khrih dungthlun tu pawl rin dan le biak dan sungah telh a si. DR 36.2

Khristian sakhua le khawse biaknak sakhua cawhpawlh awknak hi thuphuancia pawlin an rak rel zomi Misualral pa, Pathian do ih, Pathian hnaldh sangah umawkter a tumtuih thil turn nasa sawn pitlinternak dingih timlamawknak a si. Cuih sakhaw dik lo, ropi zetih rawn dinsuakaw cu, Satanih hnatuan tumpi, leilung hmuahhmuah a duh vekveldh thunun theinak ding tohkham parah totiraw thei dingih a tawlrelmi hung lang suak cu a si. DR 37.1

Tumkhat cu Setanin Khrih thawn thukam tuah a turn ih, leilung hmuahhmuah le a sunglawi dan hmuah hmuah cu a zohtir ih, “Hibang hmuahhmuah parah a thuneitu cungnung bik ka si ti hi zum awla, a zaten ka lo pe theh ding,” tiah a ti. Cutikah Jesuh cun, thlemtu ningzah thei lo pa cu a kamkhat ih, a dawihlo a si kha. A cuih thlemtu thiamthiam khan milai pawl cu a hun thlem thlu zik thlang a si. Leilung thilih hlawknak le ropitnak pawl a ngah theinak dingah, Kohhran cun leilung milian pawl ih bawmnak pawl le an duhsaknak cu a hawl thlang. Khrih cu dungtunin Satanih aiawh Rom khaw Bishop thawn pehzawmaw dingin thlemthluk a rak si ta riai a si. DR 37.2

Roman Kohhran thurin hrampi pakhat cu: ‘Pope hi leilung tlunih Bawi Khrih Kohhran lubik hmuh theih cu a si ih: leilung tlunih pastor pawl le bishop pawl tlunah thuneihnak sang bik pek a si’ timi hi a si. Hi hnakih nasa sawn cu Pope hin Pathian hmin a put nak, “Bawipa Pathian Pope cu” timi hi a si ih, thilsual tuah thei lo dingah ruahmi a si fawn. Mi hmuahhmuah cu amai hnenah kun theh dingah a phut a si. Satanin Bawi Jesuh cu nelrawnah a thlem laiih a thu hmanmi kha Rom Kohhran hmangin thu a suah lai ringring ih, mi tam tak cu a hnenih sunlawinak leh thangthatnak pe dingin man ciain an um a si. DR 37.3

Pathian tihzahtu pawl cun hi thil cang si thei lo si thei vekih a salaw pawl an lehrulhnak cu: Bawi Jesuhin thlemtu hrawkhrawl a lehsal nak, “Bawipa na Pathian lawng na be pei ih Amah lawng na rian pei” timi thiamthiam kha a si.(Luka 4:8). Pathian cun, a cabu khawitawk hmanah hin, a lei Kohhran lu bik dingah minung a ret nak thu a relnak a um lo. Pope cu a cungnung lawr a si tiih zirhnak hi Pathian cabu thu zirh dan thawn a kalhaw a si. Pope hin Kohhran parih a thuneihnak a lawnsak a si loah cun, Pope hin Kohhran parih thuneih theinak hrimhrim a nei lo. DR 38.1

Rom Kohhranin Protestant Kohhran hi Kohhran dik zirhnak ihsi fehsual le Kohhran dik ihsi pial hrimah a puh theu. Hitivekih an puhnak pawl hi anmaih um dan sawn a si. Bawi Khrihih puanzar cu hlawnin, “Mithianghlim pawl hnenih rinnak vawikhat kawltir” ihsin an tlanhlo a si. (Juda 3). DR 38.2

Setan cun Pathian Cabu Thianghlim hi a thiltitheinak donakah le a bumnak hmanraw tha pawl theih theinakah a tangkai zet ding ti a thei. Jesuh khalin Satanih thlemknak pawl kha Pathian Cabu Thianghlim thuin a do theu ih, a thlem ihpiangin, “Cutiveldn ngan a si,” tiin a el vivo. Thlemtuih thu rel ihpiang kha Pathian thu rori hmangin a el neh theu a si. Satanin minung parih a thuneihnak kha kaih hnget ih, pope thuneihnak cu sawh ngheh a duh ahcun, minung pawlin Pathian Cabu thu hi thei thei lo dingih a khambeh a tul a si. Pathian Cabu Thianghlim cun Pathian cu thangthatih minung pawl khal an dinhmun dik taldh a ret ding ihruangah, Baibal thu thianghlim cu a thupten, a khuahkhirh a tul thlang a si. Hitivek hin Rom Kohhran cun an run ti tak tak a si. Kum za tam zet sung cu Baibal thehdarh an khap eu eu. Zohman siartir an siang lo ih, innih kawl khal an siang fawn lo. Puithiam le Bishop pawl, thu dik pawisaknak nei lemlo pawlin an thil ti duh dan zulin an hrilhfiah theu a si. Cuticun leilung ramldp minung pawl cun Pope cu lei tlunih Pathian aiawh, Kohhran le acozah partiangah thuneih theinak a rak nei. DR 38.3

Milai hrangah thil dik lo a si ti hmuh mai theih a si nawn lo ih, Satan cun a duh vekveldn hna a tuan thlang. Phuancianak thuin Pope thuneihnak cun “An biak dan pawl le puai pawl thlengdanglam a turn ding.” tiin a rak sim. (Daniel 7:25). Himi hi cu rei a rial lo. Milem bemi, Christian sakhua ih a ra thawntu pawlin an milem biakmi thlakthlengnakah, a hmin menih Khristian an rak si theinak ding ah, milem be mi le mithianghlim lem pawl ngaisannak Khristian nah an ra lut deuhdeuh thlang. Khawmpi cun hi milem biaknak pawl hi daan nghetak a tuah bet a si. Sakhaw ti borhbannak kimtir dingah Rom cun Pathian thukam pahra sungih a pahnihnak milem biak a khamnak cu a hlawn ih, a nambar a 1dm theinak dingah thukam a pahranak kha thendarh a si. DR 38.4

Khawse bia pawlih tidan tawmpitu pawl hin van thuneihnak pawisak lonak lamzin dang a awnsak leh sal a si. Satan cun Kohhran hruaitu pumpekaw lo pawl cu hmangin Thukam Pahraih a palinak cu a hun tawk khawlo leh ih, Pathianin a tithianghlimmi le mal a sawm ciami Sabath ni cu hlohter a turn la la ih, (Genesis 2:2,3), a aiah khawse betu pawl “Ninu an biaknak ni zarh”, an puai ni kha hman a turn a si. A tir ahcun himi hi a langin tuah a si lo. Kum zabi khatnak caanah khan Sabath hi Khristian hmuahhmuahin an ulh a si. Pathian thangthatnak tla an duh uluk zet ih, Pathian thupek pawl tla cu danglam ter thei dingah an ruat lo. A Daan leh thupek pawl cu hmarngai zetin an thlun theu a si. Hmansehla Satan cun minung pawl hmangin, a duh vekih thil a um theinak dingah, thiam zetin hna a hun tuan thlang. Minung pawlin Sunday hi an uar theinak dingah Bawi Jesuh thawhsalnak theih ringringnak puaiah an hmang a si. Himi niah hin Biakinn ih khawmnak tla a um ih; hmansehla, tihlimawknak ni vek fangih ruah a si hrih ih, Sabath ni khal cu thupi zetin an ulh lai ring ring. DR 39.1

A thil tumtahmi a puitlin theinak dingah hitin thil a um. Jesuh suah hlanih Judah pawl kha cun Satan hruainaldn Sabath kha an tawngpaw serh ciammam ih, Sabath serh cu phurrit ah a cang sawn a si. Cutiveldh a dik lo lamih ngai dingin mi a hruai thei lai fang cu remcangah hmangin, Sabath cu Judah pawl hrang lawng a si tiin a hmuhsuam bet a si. Cutiveldh Sunday cu tihlimawk niah Khristian pawlin an hman laiah cun, Sabath ni cu rawl ulh ni, riahsiatnak le buainak niah hmang dingin Satan cun a hruai ih, Judah sakhua an huat danzia tilannakah a si. DR 39.2

Siangpahrang Constantine khan kumzabi palinak hrawngah khan thu a suah ih, Rom ram sungah mi hmuahhmuah in Sunday hi nipi ah hman ding a ti. Ni an biaknak ni cu a ram minung sungih khawse be pawl cun an serh ih, Khristian pawl khalin an ngai thupi sawn a si. Siangpahrang ih thu then dan cu Khristian sakhua le khawse biaknak sakhua a remawlo mipawl remthat a si. Kohhran hotu bishop pawl khan an thuneihnak a kauh theinak ding ah Khristian le Khristian lo pawlin biaknak ni thuhmunih kan hman ahcun, Khristian a si lomi pawl hrang khalah a hminih rak Khristian ve men cu harsa lo in, Kohhran cu a hung thangso vivo ding ti ruahnak thawn, Siangpahrang an nawr a si. Khristian dik tampi cun Sunday hin pawimawhnak mal lai cu a nei ve ko ti zum khal sehla, Sabath lawngte Bawipaih ni thianghlim a si tiin thukam palinak pawmin an serh vivo. DR 40.1

Mibum thiampa cun a hnatuan a theh hrih lo. Khristian pawl hmuahhmuah cu a puanzar hnuaiah hruaikhawmin, a sungtuan turn bik Pope, Khrih aiawhih a salawtupa kha hmangin a thuneihnak lanter a duh. Khawse biaknak ihsi Khristianah a peaw ih, khawse biaknak thinking keng lai pawl, bishop hamtam zetzet pawl le leilung thil ngainatu Kohhran milian pawl hmangin a thil tumtah cu a puitlin a si. Khawkhannak council khawmpi turn zetzet an tuah theu ih, cunah cun Kohhran hruaitu thatha pawl cu leilung hmun kip ihsin an ra ih, khawmpi ipiangah Pathian roriin a ruatmi Sabath cu an ret niam deuhdeuh ih, ni biaknak ni cu an ret sang sawn ih, a netnakah cun khawse bia pawlih puai ni cu Pathian tuahmi si awmtaldn an serh a si. Baibal sabath lawngte cu Judah pawl daan vek menin ret a si fang ih, a serhtu pawl khal cu camsiatmi pawl an si an ti. DR 40.2

Tluksannak a umtirtu cu a hlawhtling nasa ih, Pathian le pathian pawl hnaldh sangsawnah a ret sangaw a si (Thesalon 2:4). Pathian daanin, fiangzet ih Pathian nung lamzin in khihhmuhtu hman kha a tidanglam ngam a si. Thukam palinakah cun Pathian cu lei le van seersiamtu tiin a lang ih, himi hi pathian lem pawl thawn an danglamnak cu a si. Pathian nung cu thil hmuahhmuah suahkehnak, tihzah ding le biak ding a si ti ziangtik lai khalih minung thinlungah a um ringring theinak dingah, “Nisarih Ni” hi ruat a si. Minung pawl cun Pathian an pawlnak le a daan pawl an thlunnak ihsiin Satanin hruai pen a turn ill, curuangah a thupek, Pathian cu thil hmuahhmuah a seersiamtu a si ti khihhmuhtu bik kha a dungthlurh bik mi a si. DR 40.3

Protestant Kohhran khalin Bawi Khrih cu Sunday ih a thosal ruangah Khristian pawl ih Sabath-ah a run tuah a si tiin an tang ve. Sihmansehla, Pathian cabu sung khawitawk hmanah cuvek a um lo. Bawi Khrih le a dungthlun pawl khalin cumi ni cu an ngaisang fawn lo. Khristian pawlin hi ninu biaknak ni hi Pathian biaknak niah serh ding a si tiih a tannak hram cu “Daan bawhsiatnak thuthup” (2 Thesalon 2:7) ihsi ra suak mi a si. Cui daan bawhsiatnak thuthup cu Paul dam lai ihsin rak thawk zo mi a si. Hi thil Pope thuneihnakin a hrinsuahmi hi, khawiah ha ziangtikah ha Bawipa Pathianin a rak cawmhlawm ve? Pathian cabu khalin a remti lomi, rak tidanglam ve men cu, ziangha a san tha tak si ding ziangmi ah kan puh ve ding? DR 41.1

Kum zabi paruknak sungah khan Pope sinak hmun cu a fek zet thlang. Khawkhan lairelnak hmunpi bik dingah Rom cu ruat a si ih, Rom khaw bishop cu leilung pumpiih Kohhran lu bikah an tuah. Khawse biaknak khal Pope biaknakin a luahlan thlang a si. Rulhreng cun sahrang hnenah a huham le a tohkham le a thuneihnak nasa zet pawl cu a pe thluh a si. (Thuphuan 13:2). Zawlnei Daniel le Thuphuan pawlin an relcia vekin, Pope le a dunghtlun pawl cun 1260 sungih tiduhdahnak an tuah dingmi kha a hung um thawk thlang a si. (Daniel 7:25; Thuphuan 13:5- 7). Khristian pawl hrangah cun thil pahnih lawng hril ding a um: Thudik parih mai rinumnak fehsan ih Pope thupek ziangkim thlun ve men maw, a si lo len, meisa ih urthat. Bawi Jesuh cun, ” Nan nu le nan pa, nan u le nan nau, nan sungkhat le nan rualpi pawlin an lo phiar ding ih, mi thenkhat cu thah tla nan tawng ding. Keimaih ruangah mi hmuahhmuahin an lo hua ding.” tiin a rak sim. (Luka 21:16,17). Rinum zetih a um lai mi pawl par ah tiduhdahnak nasa sawn a ra thleng ih, leilung hi sawisakawknak bualrawn kaupi ah a cang. Kum zabi tarn zet sung cu Khristian kohhran pawl cun hmun thup le fianrial vekah tlanin relhnak an hmu hrih lai. Zawlnei cun, “Nunau cun Pathianin umnak a remsakciami hramlakah a tlan. Cutawkah ni thawngkhat zahnih le sawmruk sung a cawm ding.” tiin a rak simcia zo.(Thuphuan 12:6). DR 41.2

Rom Kohhranin thuneihnak a hun neih ihsi khan, “Caan Thim’’tik cu a thawkaw thlang. A thuneihnak: a hung turn sinsin tikah thimnak khal cu a sah sinsin a si. Lungphum dik Bawi Khrih parih an zumnak pawl tla cu lakirin Pope hnenah an pe sawn thlang. Catuanih rundamnak le sual ngaidamnak dingah Pathian Fapa zum hnakin Pope le a dungthlun pawl le Pope thupek ngahtu pawl parah zumnak: cu an thum aw sawn a si. Lei tlunah hin Pope cu minung le Pathian karlakih palai a si ih, Pope- hnenah a feh lo mi cu zohmanin Pathian hnen an thleng lo ding ti le, Pope cu minung pawl hrangah Pathian aiawhtu a si ih, a thu cu pawm mai ding a si tiin an zirh a si. Thupek a zum lo pawl cu an taksa le an thlarau parah hremnak nasa zet a ra thelng ding an ti a si. Hitivek hin minung thinlung cun Pathian cu hawisanin, minung ve men, mi nunsiava, minung pawlih cah lonak hmuahhmuah ihsin fihlim ce lo, , thim bawipain a duh zawng tuahnakih a hmannak lamah a feh sawn a si. Sual cun thianghlimnak hnipuan hrukin a cei danglamaw a si. Pathian cabu cu palbeh a siih, minungin Pope cu cungnung bikah a ruah ahcun, bumnak le diklonak le sual tenum lo cu zianghman beisei ding a nei lo. Minung pawl daan tuahcawp cu cungnung bik a si tikah cun khawlohnak cu a ra lang ih, cuih khawlohnak cun Pathian daan pawl cu a hnong hlo a si. DR 42.1

Cutik lai caan cu Khristian pawl hrangah tikcu tihnungum laifang a si. Pathian puanzar a kengtu mi rinum pawl an mal zet fawn. Thudik cu tantu um loin a um dah lo nan, a cangah cun dik lonak le Pathian biaknak lem cun nehnak a co sawn theu ih, sakhaw dik cu leilung pumpi ihsin hlohter a si thlang ding hmang ti khawpin thil a um theu. Thuthang Tha tla cu hmuh ban lo’n a um ih, biak dan ziangziang simaw a hung suak bet ih, mipi hrangah phurrit nasa zet a thlen a si. DR 42.2

An thu zirhmi pawl tla cu: Pope cu minung le Pathian karlakih palai lawngah zoh ding a si lo, an sual tlennak cu mitinin an tuansuak ding ti a si. Cun, hmun thianghlim pal ih, rei zetzet thang vek pawl, sual sirawknak lantirnakah pumsa hremnak vek pawl, mithianghlim lem tihzahnak pek pawl, biakinn le thlan le biaktheng sak vek pawl, Kohhran hrangih tangka tampi pek pawl le thil dang tampi Pathian duhsaknak ngah theinak dingah thil ti a tul thlang ill, minung vek fangih thil fate menih thinheng thei, thilpek simaw pumsa hremawk simaw ih tlawn lungawi mai theih Pathian maw a rak si ding? DR 42.3

Cuticingin sualnak cu a pung vivo ih, Rom Kohhran hruaitu lakah a luar sinsin. Kum zabi pariatnak tawp lamah khan Pope dungthlun pawl cun, “Kohhran dintirh ihsiin Rom khaw bishop cun tulaiih a thuneihnak vek hi a rak neih cia zo mi a si.”an ti. Himi nghetter nak ding ah ziang simaw khihhmuh thei mi um a tul. Thuphan pa cun thuphan rel ding a tlasam lo. Puithiam thenkhatin hlanlai ih ngan zo mi thil hlun vek in an ngan ih, “Council khawmpi thurel mi,” tiin hlanlaiih zo ih ngan timi hman theih lomi pawl tla an hmusuak sal leh theu. Himi hin a thawk ihsin Pope cun leilungih thuneihnak sang bik a nei a si ti tinghehnakah an hmang. Hibang bumawknak thu pawl hi thu dik vekin Kohhran cun a pawm. DR 43.1

Zumnak dik lo pawl um khawmin an hna tuanmi a run tibuai ih, lungphum parih a dingnghetmi mi rinum pawl khal cu an mang a bang nasa. Nehemiah hohanak ih Jerusalem hauhruang kulh sak thatu pawl vek deuhin, a then cun, “Kan tuan a khung tuk ih, kan cau deuhdeuh, hnawm hlon ding a tarn lai fawn; ziangtinso phar hi kan dawl thei ding?” ti’n ti ve an duh thlang a si. (Nehemiah 4:10). Ziangtik lai khalah tiduhdahnak, bumnak, bawhsiatnak le hna tuan feh tha lai tih buaiter le Satanih thil tuahmi hmuahhmuah tuarin an um ih, an cau zet a si; curuangah inn saktu rinum thenkhat pawl cu an lung a phang thlang. Hnangam teih um theinak ding le an sumsaw pawl a him theinak dingah, lungphum dik cu an feh san theu. Thenkhat lawngte an ral pawlih dodal tuar rero cingin lungphang lo le tih loin, ” Kan ral pawl hi cu till hrimhrim hlah uh, Bawipa ziang tluk cak le tihnungza a si timi kha ciing ringring uh.” (Nehemiah 4:14). An hna cu an tuan vivo ih, an thlaraulam ralnam tla cu an kawl tha ring ring a si. (Efesa 6:17) DR 43.2

Ziangtiklai khalah thu dik huatnak le dodalnak thlarau cun Pathian hmelma pawl hi a rak fuihpawrh ve theu ih, curuangah Pathian zumtu pawl cu ralring ten umin an zumnak thlahthlam ding a si lo. Bawi Jesuhin a dungthlun tu pawl hnenah a sim kha, leilung san cem tiangin “Nan hnenih ka simmi hi mi hmuahhmuah hnenih sim ka si. Ralringin um ringring uh.” (Marka 13:37). DR 43.3

Thim cu a hung sah sinsin thlang ih, milem baiknak khal tuah hrim hrim ding vekin ruah a si thlang. Milem hmaiah tla far an vangih, thlacamnak tla an tuah. Thil ti awm lo tak tak serh le sang puithunak tha lo zetzet a ra suak thlang. A dik lo zawngih Puithiamin mi thinlung a neh ruangah, ruahnak tluangtlam khal a hlo theh thlang a si. Puithiam pawl le Bishop pawlin hlimhlawpnak, hurnak le thinlung borhhlawhnak lam an hahiau fawn ih, anmah rak zohthimtu miseenpi pawl cu cincang thei lo, sualnak lamih pil ding hrim hrim an si. DR 44.1

Pope thil ti dan a feh sual nak pakhat cu: kum zabi hleikhat hrawngah Pope Gregory VII cun Rom kohhran kha “Dik lo thei lo’ a si thu a phuan ruangah a si. A thusuah mi thenkhat cu “Pathian Cabu thu vekin hi kohhran cun dik lonak zianghman a nei dah lo ih, a nei zik fawn lo a si.” ti thu hi a si. Hmansehla, hi thu hi Pathian Cabu khawitawkah ha a hmuh ti zianghman a sim lo. A dang leh cu: “Pope hin Siangpahrang turn bik khal hlawn theinak thuheihnak a nei ih, hremnak thu a suahmi cu zohmanin an tidanglam thei lo; Pope-sawnin zoih thu khal siseh tidanglam theinak a nei.” ti a si. DR 44.2

Thil tisual thei loih salaw si siin an nunsiat dan cu German siangpahrang Henry IV a hrem danah hin Hang ten a lang. Pope thu a thlun duh lo ruangah hi Siangpahrang hi Kohhran ihsiin a dumsuak ih, a siangpahrang sinak a hlihsak fawn ih, a laicin unau pawlin an dungtun fawn, Pope thupekin a parah helnak tla tuah an turn a si. A mangbang cu, Rom thawn remawknak tuah lo cun sitheiin a thei ta lo. A nupi leh a siahhlawh pakhat hruaiin, thlatang khawsik lai fangah Alp tlang vur lakah feh tiangin, Pope hmaiah siahhlawh veldh va hmuhawk a turn. Pope umnak inn a va thlen tikah cun, a Idltu ralkap tel lo’n hruangkulh sungah an hruai lut. Cunah cun lukhuh khuh lo le kedam hman hruk lo’n, Pope biak siannak thu nghaldn vur lakah cun reipi a ding ringring a si. Cutiveldh rawl eilovin sunvu ni thum sung rori a din hnuah cun Pope cun a ngaidam fang a si. Cuti cing hmanin Pope-in thu a pek hlan lo cu Siangpahrang thuneihnak vek kha a nei lo ding ih, siangpahrang thuam khalin a thuamaw thei fawn lo ding a si. Pope Gregory cun uangthuang zetin, “Siangpahrang uangthuang pawl hnuhthlak hi ka hna a si” a vun ti lai sapbai. DR 44.3

Hi Pope duhawk dan le titirawk dan hi Khrihih nunnemzia le tangdawrzia thawn a dangaw tuk. Khrih cu minung pawl thinking saangka ih lut ding in a dil ten a dil a si. a luh siangtu pawl hnenah cun hnangmanak le daihnak a pek a si. A dungthlun pawl hnenah , ” Zo khal nan lakah a hmaisa bik si a duhmi cun, nan sal a si hmaisa a tul,” a ti sawn a si. (Matthai 20:27). DR 45.1

Tikcu a feh vivo ih, Rom khalin zumnak dik lo a tuah bet vivo. Pope din hmun rel fel a si hlan khalah, khawse bia mifim pawlin an rak zirhnak cun miseenpi cu a thunun thei a si. Khristian ih ra letawmi pawlin an sakhaw zumnak kha an kainghet ringring lai. An zirh vivo lawng hman si lo’n khawse bia pawl hruai theihnakah tiin midang pawl khalin thlun ve dingah an phut theu. Hitivek hin Khristian sakhuaah thil dik lo pawi zetzet a ra lut a si. Hitivek zumnak dik lo pawl lakah hin a langsar bik cu minung hi thi tei nawn lo dingih zumnak le thih hnu hmanah thil cincang thei thei ringring lai ding veldh zumnak pawl hi a si. Hitivekih zumnak hin Rom Kohhran thurin, mithianghlim pawl hnenih thlacamnak pawl, Fala thianghlim Mari thangthatnak dingih thurin hrampi tla an hun tuah a si. Hitawk thotho ihsiin misual thinlung thleng duh lo pawl kumkhuaih hremding thurin pawl a ra suak a si. Hitivek thurin hi Rom Kohhran zum dan hrampiah hlanlai ihsi rak telh zo a si. DR 45.2

Khawse bia pawl zum dan Kohhranah lakluh ding a um lai: Purgatory an timi hi a si. Himi hi zianghman a theithiam lo miseenpi pawl, awl teih an hruai pen theihmi pawl bumnakah an hmang theu. Himi zumnakin thu a fehpi danah cun, hremhmun pakhat a um ih, cunah cun kumkhua ih hrem ding khawp thil tisual lo pawl khan, an sual man hrem an tuar ta ding ih, an borhhlawhnak pawl tifai a si hnuah vanah hruai an si ding an ti. DR 45.3

Himi lo khal, an dunghtluntu pawl cu an thil tisual mi le an tihnak ihsin hlawknak an hmuh theihnak dingah thil pakhat phuahcawp mi a um lai- Indulgences (rundamnak tiket) hi. Tuih hlanih an sualnak pawl, tuih an sualnak pawl le nehnuih an sual ngaidam sinak, natnak phunldp le thil sual tuah ruangih hremnak hmuah hmuah hi Pope ram kauhtirnakah le a hmelma pawl hremnakah le a thuneihnak rak hnaihnawk tu pawl hremnakah Pope lamtangah a raldonakih do ve dingah a peaw pawl hnenah tiamkam a si. Cu lo khalah zo khal Kohhranah sumpai a pe pawl cu sual ihsin an luat ding, an rualpi hremhmun ih um pawl le catuan hremhmunih um ding pawl tla an run suak thei tiah mi an zirh a si. Cutiveldn Rom Kohhran cun an sum bawm an tikhat theu. Lu nghahnak ding hman a nei lo Bawipaih aiawhtu ih a salaw pawl cu ropi zet le nuam tawl in an khawsa. DR 45.4

Pathian thupek Bawipa Zanriah hi milem biaknak lam hawizawng mass-ah an her kawi fawn. Pope hnuaiih puithiam pawl cun thusam mi tawng neiin tidai men men le saangreu men men cu taksa le thisen tak tak ah a cang a si an ti. (Cardinal Wiseman, The Real Presence of the Body of our Lord Jesus Christ in the Blessed Eucharist, Proved From Scripture, Lecture 8, sec. 3, par.26). Thil hmuahhmuah a sersiamtu Pathian cu, anmai tuah thei mi ah an ruataw tih nak a si. Khristian hmuahhmuahin an zum ding a si ih, an zum loah cun thah ding a si ih, a zum duh lo tarn tak cu meisaih ur that an si tho a si. DR 46.1

Kum zabi hleithum hrawngah khan Pope thil tuahmi tuksumza cu tuah a si ih-thim bawipa le Pope dungthlun pawl cu an tangtlang ih, an thuthup sungah Satan leh a dungthlun pawl cun misual pawl thinlung cu an duh vekvekin an kuai her. Sihmansehla an hmuh thei lo’n vancung mi pawlin an rak Idl veve ih, an daan tuahmi thalo le an thil tuah mi minung pawl mithmuh ih tuksumza cu an rak ngan vivo a si. Babilon khaw ropi cu mithianghlim pawl thisenin a rii thlang. Mi tarn tak martar pawl thisen cu thil sual tuahtu pawl parah phu la dingah Pathian hnenah an au thlang a si. DR 46.2

Pope cu leilung tlunah a lai hleice. Lai bik cu a thu el ngam zohman an um ta lo. Dam sung le catuanih minung pawl covo tawk ih a khawrelcia pawl tla cu a zaten amaih tawlrel theih siawm tak a si. Rom thurin cu kum zabi tarn zet sung dokalhnak um lo’n thlun a si, thil tuah dan dingih a ruahman pawl tla cu tihzah zetin thlun a si ih, puai ni a ruatmi pawl tla hman theh a si. Amaih puithiam pawl tiangin tihzah an hlawh theh ih, puar le tlaiin cawm le hrai an si. Rom Kohhran cu cu lai fangah cun a sunglawi danzia le a thuneih zia cu, ziangtik hmanah a um dah nawn lo a si. DR 46.3

“Hmansehla, Pope hrangih sunlaifang cu leilung hrangah cun zan lai a si,” (J.AWylie, The History of Protestantism, hk. 1, ch. 4). Pathian cabu cu miseenpi pawl rel loh, puithiam pawl hmanin an thei lo ti theih a si. Hlanlaiih Farasi pawl bangtukin, Pope dungthlun pawl cun an sualnak tilaangtu tleu cu an hua; Pathian daan, tahnak fung cu hlon hloh a si tikah cun, an duh vekveldn thu an nei ill, supawk nak nei lo’n sual nak hna an tuan thlang a si. Hrawkhrawlnak pawl, duhhamnak pawl le hurnak pawl a karh sinsin. Lennak le thuneihnak pawl ngahnak ding a si ah cun, zohmanin thilsual tuah an hreh nawn lo. Pope le a milian pawl ih inn tla cu, rannung vek ih nun sualnak hmun a si theh. Pope thenkhat pawlih thilsual tuahmi pawl phei cu a awm-ang lo lutuk ih, hitivek lawmmam cu minung tuah dingah a mawi lo lutuk tiah roreltu hrekkhat pawl cun dawisuah an turn theu. Kum reipi sung cu Europe khawmualpiah hin thil zirnak pawl, kut thiamnak lam le miphun thansohnak lamah hmasawnnak hrimhrim a um lo. Khristian ram cu a zeeng ih, nunmawinak le fim zirhnak lamah hmasawnnak ziang hman a um nawn lo. DR 47.1

Rom Kohhran vanglaiih leilung um dan cu zawlnei Hosea ih thu simmi thawn a mil awzet a si: “Ka minung pawlin keimah in theih duh lo ruangah an cem thla ding, nannih puithiam pawl khalin in thei duh lo ih ka thu zirhmi pawl nan hlon. Curuangah nannih cu ka lo hnong ih, nan fapa pawl khal ka puithiam an si thei nawn lo ding. Bawipain hi ram sungah a um mi pawl parah mawhthluknak a nei a si. Maw Israel, a simmi hi ngai hnik: Hi ram sungah hin duhdawtnak a um lo ih, rin tlak sinak khal a um lo. Minung pawlin an Pathianah in ruat lo. Mi an camsiat, thuphan an per, mi an that, ruk an ru, nupi le pasal pawlin mi dang an ngai san. Thisen luannak a karh vivo ih, mithahnak pakhat hnu pakhat a um.” (Hosea 4:6,1,2). DR 47.2