Bung 21—Zilhnak Cu Hnawl A Si (A Warning Rejected)

Jesuh ratsaalnak thurin hrampi cu phuangin Miller le a rualpi pawl cu, rorelnak ni ra thleng ding hrangah timtuah dingin mipi thangphawk hna cu an tuan. Saakhuahruaitu pawl cu, Kawhhran beiseinak dik tak le Khristian tonhmuh thuk sawn an neih theinak ah thangphawk tumin an zuam. Mi piangthar lo pawl cu sirawknak nei zang dingah le Pathian ah piantharter tumin an zuam. “Saakhua tek dang ah simaw, pawl ah simaw mi piantharter an turn lo. An pawlah simaw, an kaihhruai awknak ah simaw hrawlhawk an turn lo. Pawl Idpah an thucah cu an phuang vivo. DR 315.1

Miller cun, “Ka hna tuannak kipah saakhua umcia ihsi thenhranawk simaw, duhsak ce neih simaw hi cu ka ruat dah lo, duhsak cio thluh hi ka turn a si. Khristian hmuahhmuah cu Jesuh ratsaalnak beiseinak ah Lungawi zetin um hai sehla ti ka duh. Ka hmuh vek a hmu ve lo pawl cun himi thurin a pawm ve lo pawl cu an duhdaw lem lo ding. Curuangah a hranih um hi a tulnak ka thei lo. Ka tumtahmi bik cu mi in Pathianah an pianthar ih, rorelnak ra thleng ding thu mi pawl theihter ih, hnangam tein Pathian tawng dingih an thinking rak timtuahter hi a si. Ka hna tuan ruangih a piangthar pawl cun, mai pawl kelah an um ringring a si.” tiah a ti. DR 315.2

A hna tuan cun, Kawhhran tuahthat a turn ruangah duhsak zetin a ngaihsak. Asinan, rawngbawltu pawl le saakhua hruaitu pawlin Adventist thurin kalh zawngin ro an rel ih, himi thurin a thawtpi pawl parah hnaihnawknak tuah an cak zet ih, pulpit ihsin an dodal ih hlei ah, a ratsaalnak thu sim a ngai duh tu an minung pawl tla an kham. Cutikah zumtu pawl cun harsatnak le buainak nasa zet an tawng ti an thei. An Kawhhran cu an duhdawt fawn, a hr an ih um cu an hreh zet fawn. Pathian thu-ah khuahkhirh an si, simsungnak thurin an pawmmi cu pawmpi an silo ih, himi thurinah pekawk an siang fawn lo. Himi thurin Kohhranah a luh an duh fawn lo. DR 315.3

Cuti a si ruangah, a hran lawlaw cu thain an thei ve thlang ih, 1844 thal laiah khan mi 50,000 hrawng cu Kawhhran ihsiin an talsuakve thlang a si. DR 315.4

Hi caan hrawngah hin, USA ramih Kawhhran tam sawnah thil danglam hmuh ding a um. Kum tamzet sung cu daite si, nghet zet siin khawvel thil danglam thlun ih thil ti dan a hung luar ih, thlarau lam dinhmun cu a tla niam deuhdeuh. Cumi kum ah cun ram pumpi ah nasa zetih tlak niamnak cu hmakhate ah a hung thleng. Cuti a um cu, a umzia le a san khal zohmanin an theih lo laiah, pulpit le thuthangbu lam cun nasa zetin an suah celcel. DR 316.1

Philadelphia khua ah rorel pawl tawnawk khawm a um ih, Hrilhfiahnak bu lar zet a ngantu, Kawhhran turn zet ih Pastor Barnes cun,” Kum kul lai cu thahnemngaiin hna ka rak tuan theu. Harhnak le piantharnak a um si lo, zaangfahnak lam zianghman hmasawnnak a um fawn lo, mai thlarau damnak thu zirhnakah len zohman an feh huam fawn lo. Hna tuan le sumdawn le thil tuahsuahnak langlawng hi an ngaihven a si. Kawhhran hmuahhmuah cu cuti vek cu an si.” tiin a rel. (Congregational Journal, May 23,1844) DR 316.2

Cumi kum February thla ah, Oberlin College ih saya Finney cun, himi hi thil dik tak kan thinlung ih ra laang cu a si; kan ram sungih Protestant kawhhran pawl hin, himi caanih thlarau lam tuahthatnak ding hmuahhmuah deuhthaw hi makah an ngai lo, an dodal a si. Thenkhat a do ve lo khal cu an um ve hnuaihni. Sihmansehla, annih pawl khal hin an ngaihsak taktak lo. Thil ciang tak pakhat um leh cu, khawvel pumpiah hin thangphawknak a um lo hrimhrim a si bik. Thinlungih thlarau lam thil ngaihsak lonak cun, thil ziangkim hi a luh suak ih, a tihnungum dan khal a thuk zet a si. Curuangah ram sung thuthangbu pawl khalin an ngan celcel. Cutikah kawhhran mipi cun ti dan thar ngainatnak an nei ih, nawmsip bawlnak pawl, lamnak hmun ah le puai tuahnak vekah zum lotu pawl thaw’n an khat thluh. Asinan, hi vek thil tha lo ti hi, kan zircuang ding a si lo. Kawhhran cun niamlam a pan deuhdeuh ti a lang. Bawipa ih hnen ihsiin hlapiah an tlan ih, Bawipa khalin a hawisan ve a si.” tiin a sim. DR 316.3

Religious Telescope timi thuthangbu ah ngantu pakhat cun, “Hiti veldh tlakniam thluhnak hi kan thei dah lo. Dik tak cun, kawhhran hi a harh ding cu a si. Zion a duhdawtu pawl cun harsatnak ihsi khalin an thlir ding a si. Piantharnak dik tak a mamawhzia thu pawl tla hi a mal tuk deuh a si ti kan theih suahnak hin, “Pathian in a zaangfah a lo ha a si? zangfahnak saangka khar a si sawn mawsi? tiin kan au suak dengdeng.” a ti. DR 316.4

San nei lo cun hiti vek hi Kawhhranah a um mai dah lo. Miphun pumpi, kawhhran le mibulpak parih Thlarau lam thimnak ra thelng hi, Pathianin abawmnak a hnukkir si loin, minung lamin Pathian tleu ra suak hi kan thlahthlam ruangah a si sawn. Thutakih tleunak ciang tak hi, Khrih caan laiih Judah pawl thuhla ah kan hmu. Khawvel thilah an pekawknak le Pathian le a thu an hngilh ruangah, an theihnak cu tithim a rak si. An thinking cu an khawvel zet ih, an hur a si. Cuticun Messiah ra khal kha an thei lo ih, hngal zetin an zum duh lo ih, an Rumdamtu cu an rak hnong a si kha. Cuti cingin, Judah miphun cu Pathian an theihnak ihsin sah thlak an si lo li lo, rundamnak an co salmi malsawmnak khal cu lonsak an si cuang lo. Sihmansehla, thutak a hnongtu pawl cun vanlam thilpek an hahiaunak cu a hlo a si. “Tleunak aiah thimnak cu an ret ih, tleu cu thim an ti ih, an tleunak cu thimah a cang tikah, thimnak cu a va nasa ha! DR 317.1

Pathian ngaihsaknak taktak an tlaksam tikah, saakhua ti dan kel menin an feh ahcun, Satan duh dan thawn a remaw theh theu a si. Judah pawlin Thuthang Tha an hnon laiah khan an serh le sangpawl cu thahnemngaiin an hmang vivo ih, phunhnam cu a dangtein an kulhawk laiah khan Pathianin a umpi nawn lo ti hi an thei-aw thei lo. Daniel ih hrilhlawknak cun, Messiah rat ding thu cu tisual um riai loin a phuang si khawh, a thih ding thu a rak rel lawk pawl tla cu an ngaihsak lo ih, cuti vek reltu pawl tla cu an hua thithat. Zaangfahnak ih rumdamnak pek thu tla cu an ngaihsak lo. Thuthang Tha sungih malsawmnak um pawl tla ziangahhmanah an siar lo. Tleunak hnon a tihnungum dan vanlam zirhnak tla cu ziangahhmanah an siar lo. Sirawknak nei loin mitcaw cingin kum 1800 lai an rak ding zo a si. DR 317.2

A tikcucaan ra thlen tikah cun, mai tuh rah cu an khawm tengteng ding a si. Zo khal thu dik ti thei ih, a timit zawng ih nung hrimtu cun, thutak le thutak lo thleidan thiamnak khal a thlau hlo theh ding a si. Theihthiamnak cu a thim theh ih, sia le tha theihnak cu thlahdah in an thinlung a ruh theh ih, Pathian hnen ih Thlarau thawn an dangaw theh ding a si. Thutak thianghlim thucah cu hnon ih nautat a si tikah cun, Kawhhran cu thimnakin a tuam thlang, duhdawtnak tla a dai vivo ding ih, ngaihsakawk lonak le pumkhatnak khal a hlo vivo ding. Kawhhran mipi ngaihsak zawng cu khawvel lam thil thawn an fehpi ding ih, misual pawl tla cu sirawk lonak lamah an thinlung a khauh sinsin ding. DR 317.3

Thuphuan 14 ah vancungmi pakhat thuphuan cun, Pathian rorelnak caan thuhla a phuangtu hi cu, Pathian be ding ih mipi sawm dingin le, khawvel soprop zet ihsi Pathian mi pawl ko khawm dingin, khawvel lam thil ngaihsaknak ih dungtawlh pawl an dinhmun dik lo hmuhter dingin ruahmanmi a si. Himi thucah ih Pathianin a Kawhhran hnenih thlun ding thu tha a simmi cu thlun sehla cun, a phenthimtu thil tha lo cu a laksak thluh ding nan. Vanlam thu ngaiin an thinlung tla cu tangdor in, a hmaiah ding dingin ziangkim ralring sehla cun, Pathian Thlarau le a thiltitheinak cu nasa zetin an lakah a hung lang vivo ding nan. Kawhhran cun pumkhatnak duhum zet, dungthluntu pawl caan ta vek nei salin, zumnak, duhdawtnak le ruahnak thuhmunin an um ding ih, raltha zetih Pathian thu phuangin, a rundammi pawl cu Bawipain ni tin an hnenah a cenpi vek khan a hung um sal ding a si (Tirhthlah 4:31,2; 2:47). DR 318.1

Pathian mi ka si tiaw cun, a thu ihsi a zoh tikah, khristian pumkhatawknak hrangih a ngenmi, remnakih tenkhawmah cun, thlarauah pumkhatawknak cu Idlkhawi tha ding ih tirhthlahin a rel cu a ra thleng tengteng ding a si. “Taksa ruangpum pakhat a um ih, Thlarau khal pakhat a um. Bawi pakhat a um, rinnak pakhat a um, baptisma pakhat a um.” ti a si (Efesa 4:3-5). DR 318.2

Cucu a rah suah duhum zet, a ratsaalnak thucah a pawmtu pawl co ding cu a si. Kawhhran pawl dang ihsiin an ra suak ih, pawl thlirhrannak cu an hlon theh ih, sakhaw thurin dik lo pawl cu an hlon theh ih, Pathian thu lo vekih tisa thil thawn kum 1000 rorel caan beiseinak cu bansan a si. A ratsaalnak rin dan dik lo khal cu remthat a si thlang ih, hngalnak le leilung ti dan pawl thlunnak cu an hlonhlo theh; thil dik lo pawl cu tidik theh a si ih, thinlung cu pawlawknak hlimum bik thawn, pehtlaih theh a si ih, duhdawtnak le hlimnak cu leilung roreltu bik a si. Himi thurin hmutu mi malte hrangah, himi vek a rak si zo ahcun, mi hmuahhmuahin an don tik ahcun hi vek hlir a si thlang ding a si. DR 318.3

Sihmansehla Kawhhran pawlin a tlangpiin, himi thucah hi an pawm lo. An rawngbawltu Israel insang kilvengtu, Jesuh ratsaalnak hminsinnak a thei hmaisatu ding si awm tak pawl cun, profet zirtirnak le tikcucaan hmingsinnak pawl ihsi thutak zingzoi cu an hlawhsam. Khawvel duhamnak le thlakhlelhnak in thinking a luah khah tikah, Pathian an duhdawtnak le a thu rinnak cu a dai theh ih, a ratsaalnak thu phuan an theih tik khalah an mitkem ih, rin duh lonak sawn an keng riangri. Thucah hi ei hawlnak menih a rak hmang ve lotu pawlin, an phuan cu an el theu. Hlanlai vekin, Pathian thu theihternak fiang zet cun, “Faresi lakih roreltu hrimhriminin an zum mawsi?” tiih suhnak a tawng rero. Hrilhlawknak caan ihsi a dikmi tiih an rak sal zo rak elkalh cu, thil khirhkhan zet a si ti an hmuh tikah, mi tampiin hrilhlawknak thu zir hi an huam lo. Hrilhlawknak cu theihthiam ci si lo dingih car bembem vekin an zirh theu. Mipiin len maih Pastor pawl cu an zum ve tikah, thucah cu ngai an duh nawn theu lo. Mi dang vethung cun, thutak hi sim theih an si hmanah an rel sawng ve ngam lo, bialdnn an hnon an phang a si. Kawhhran an ra thlen tikah Khrih a duhdawtu cun, khawvel thil a ngainatu cu nasa zetin an tarn sawn ti an hmu theu. Lei lamih anmah tembettu cu vanlamih anmah hiptu hnaldn nasa zetin an cak sawn. Khawvel fimnak thu cu ngai an huam sawn ih, thinking a zohfiahtuih thucah ihsiin an pial hlo ta theu a si. DR 319.1

Vancungmi a pakhatnaldn a simmi cu hnong in, vanlam ihsi thilpek hmuhnak ding thil ti cu an huam lo. Thil dik lo tuahtu pawl a tuahtha dingih palai ngilnei zet pawl cu nautatin an hnong ih, lungtho zetin khawvel thawn pawlngaihawknak lamah an loir sal lala. 1844 ih Kawhhranah a rak um zo pawl, khawvel ngaihsaldh dung an sip salnak pawl le, thlarau a thihnak san pawl cu hitawkah hin a um; DR 319.2

Thuphuan bung 14 ahcun, vancungmi a pakhatnak a run thluntu pahnihnak cun, “A nasa zetmi Babilon cu a siat zo, a siat ngah zo a si. A tisa hiarnak sabit zu kha mi hmuahhmuah a pek ih, a ritter theh a si,” tiah a ti (Thuphuan 14:8). Babilon cu Babel ihsi lak a si ih, “Buainak” tinak a si. Pathian thu ahcun sakhaw dik lo le fehpeng a phunphun relnak a si. Thuphuan bung 17 ah Babilon cu nunau veldh rel a si ih, cucu Kawhhran relduhnak a si ill, nunau tha cun Kawhhran tha a zohter ill, nunau tha lo cun Kawhhran dik lo a zohter a si. DR 319.3

Baibal ah hin, Khrih le a Kawhhran karlakah a ummi nungcang thianghlim le tuar thei nak cun, thikawknak ih sihkhawmawknaka zohtir. Bawipain a minung pawl cu amah thawn thukam rinum zetin a pehtlai ih, an Pathian si a tiamkamaw ih, annih khal a minung pawl si dingah, amai ta lawng si dingah tiamkam an si. “Maw, Israel, ka nupi ah ka lo tuah ding; Mifel le rin tlak ka si ding, A hmunmi duhdawt zaangfahnak na parah ka lanter ding ih, Kumkhuain ka ta na si ding (Hose 2:19). “Ka hnenah ka lo la ding,” tiah a ti fawn (Jeremiah 3:14). Paul khalin cumi thu thiamthiam cu, Thukam Tharah a hmang ve, “Nannih cu Khrih amah thawn lawng thi-aw dingah ka ham ciami fala thiang bangtuk nan si.” tiin (2 Korin 11:2). DR 320.1

Khrih parih Kawhhran a rinum lonak, rinnak le duhdawtnak a hnen ihsi lak Idan an siannak le an thinking cu khawvel thil ngainatnak ih luah an sian ruangah, thit-awknak ih thutiam bawhsiat thawn tahthimmi a si. Israel pawl an sual ruangih Bawipa an tlansan thuah himi vekin rel a si. Pathian duhdawtnak mangbangza cu an nautat theunak cu, diriam zet ih rel duhnak a si.. “Na hnenah sia ka sam ih, thukamah ka lo luhpi zo, ka ta na si zo a si, Bawipa’n a ti.” “Na mawi tuk ko ih, lalnu khal na tling rori, na mawi ruangah na hmin cu miphunkip hnenah a thang, ka sunglawinak hmangin na thuamaw kim thiang Sihmansehla, na mawinak cu na rinsan lutuk ih, na hminthannak khal na hurpi ih,” “Nupi uire, pasal hnakih mi dang duh sawn nu!” “Nupi mibum hmangin a pasal a uiretsan vekin, maw... Israel sungkua lenuh, in bum thla a si hi, Bawipa’n a ti (Ezekiel 16:8, 13-15, 32; Jeremiah 3:20). DR 320.2

Thukam Thar ah khal, Pathian rualpi si hnakih khawvel rualpi si a hriil sawntu, Khristian rinum lo pawl relnakah, hi tongkam hi hman a si. Tirhthlah Jeimin, “Rin tlak lo milai pawl! Leikhawvel thawn rualpi tha si cu Pathian thawn ral awknak a si ti nan thei lo maw? Zo khal leikhawvel a kom thatu cu Pathian ih ralah a tuahaw a si.” a ti (Jeim 4:4). DR 320.3

Thuphuan bung 17 ih nunau a timi Babilon cu, “puan senduk le senlar a sin ih, sui le lungmankhung le tikeplungin a cei aw ih, a kutin sui no a keng ih, cuih no sung cu thil tenum, mingai cinnakin a khat theh. A calah cun thuthupin, ‘Babilon khawpi sunglawi, lei ih hlawhhlang pawl le thil tenum pawl ih Nu’ ti a si (Thuphuan 17:4-6). profet cun, “Cuih nunau cu mithianghlim pawl thisen le Jesuh hrangih martar pawl thisen a in ih a ri ka hmu,” a ti (Thuphuan 17:6). Babilon cu, ” leilungih siangpahrang pawl parah thuneitu khawpi tumpi” vekin a rel fawn (Thuphuan 17:18). Kum za tam tak sung siakha zet ih, Khristian ram lal pawl parah a rak uktu cu Rom hi a si. Rawng sendup le senlar, sui le lungmankhung le tikeplung pawl cun Rom ih Bishop callang zet, siangpahrang pawl hnak hmanih a ropi sawnmi kha a relduh cu a si ti a fiang. “Mithianghlim pawlih thisen a in ih a ri” timi hin Khrih a thluntu pawl rawng taldh a tiduhdahtu lo cu, a simduh puh ding a um lo. Babilon cu, “lei lal pawl thawn pehtlai-aw ih thil dik lo titu” ah puh a si fawn. Bawipa thawn thenaw in, ringlomi pawl thawn an zawmawk ruangah Judah Kawhhran cu hlawhhlang a cang ih, Rom khal mah le mah tisiataw in, khawvel thiltitheinak ih tanpi a dil ruangah, thiamlonak co ding a si. DR 320.4

Babilon cu, “hlawhhlang Nu” ti a si. A faanu pawl timi cun a thurin le a tiphung ah a lut vemi Kawhhran pawl a simduhnak a si. Thutak le Pathian theihpi sinak cu khawvel hnenah hlanin khawvel dung thlun dingah a ti dan cu an la ve a si. Thuphuan 14 ah Babilon siat thu a phuangtu cun, tithianghlim a rak si zomi le a khawlo. sal mi sakhua cu a simduhmi a si. Himi thucah ah hin, rorelnak thuin a ralrinpeknak thu kha a ken vivo ruangah, ni neta ah a tilang lai ding a si. Curuangah Rom thuhla lawng hi a rel duh a si thei lo. Kum za tampi a rak tlu zo fawn. Cumi lo khalah, Thuphuan 18 ah lehhnu ih thil thleng ding a relah, Pathian milai tampi pawl cu Babilon ihsi suak dingin kawh an si. Hi Baibal thu vekin Pathian milai tampi cu Babilon ah an um ringring lai ding a si. Tuah hin ziang sakhaw pawl ah ha Khrih a thluntu tam sawn cu hmuh ding an um lai? Rinhlelh rual loin, Protestant zumnak a thluntu pawl hi an si. An thanharh tikah cun, Pathian le thutak hmuahhmuah dinhmun an luah ding ih, a malsawmnak cu an hnenah a um ding. Zumtu si lo pawl tiangin, cuih Thuthang Tha thupi cu a pawmtu pawlih thil tha tuahmi rah cu thlun dingah phut an si ding. Israel pawl hnenih thlahmi zawlnei cun, “Na mawinak cu miphun pawl hnenah a thangsuak ih, ka sunlawinaldn thuamaw in na famldm thlang...” tiah Bawipa’n a ti. Sihmansehla, Israel pawl camsiattuar le siatnak kel thotho ah, Pathian ngaihsak lo pawl rualpitu le remnak thil ti caknak ah an tlu thlang. “Na mawinak cu na ring lutuk ih, na hminthannak cu na hurpi a si,” ti a si kha (Ezekiel 16:14,15). DR 321.1

Protestant kawhhran tam taldn, Rom cin dan tha lo zet cu an zohthim. Cozah theihpi kawhhran pawl cun cozah lal pawl thaw’n pehtlai aw in simaw, pawl tam taldn khawvelin a pawm thei dan ding hawlin lal pawl thawn rualpi thatnak tla an tuah a si. Baibal ihsiin thurin la ti aw siin, pawl hranhran tampi laiah thekaw in, pakhat le pakhat milaw thei lo thurin nepnawi ah thekdarh aw, himi sakhua pawl hi ‘Buainak” tiih umze nei ‘Babilon’ timi hin a simduhmi a si. DR 322.1

Rom Kawhhran cun, “Rom Kawhhran hi mithianghlim pawlih lem an biak ruangah an tisual ti si sehla, a sungsuak a faanu Churh of England teh, Khrih hrangah bialdnn pakhat pe ih, Mari hnenah pahra a petu khal hi bangrepin a dik lo ve a si.” tiin a elnak a tuah. (The Catholic Christian Instructed, P. 21,22) DR 322.2

Dr. Hopkins cun “Kum 1000 rorel” thu a zawihnitnak ah hitin a rel, “Khristian dodaltu thlarau le a thil ti dan tha lo cu, tuih Roman Kawhhran tiih kawhmi huap sungah lawng ret dingin a san a um lo. Protestant Kawhhran pawl khalah hin, Khrih dodaltu sinak phun tampi lakah an neih vemi a um. Khawlohnak le suahsualnak ihsi tuahthatawk famldm cu an hlat nasa ve a si.” tiin a ti. (Samuel Hopldm, Work, vl. 2, p.328) DR 322.3

Roman Kawhhran ihsi Presbyterian Kawhhran a rasuahnak awk cungcangah, Dr. Guthrie cun hitin a ngan: “Kum 300 a liamzo ah kha cun, kan Kawhhran hin a puanzar thupi ah, ‘Pathian Cabu thu ngunngaih in zoh uh,’ timi cuannak Baibal kaucia cuang cu keng cingin, Rom saangka ihsiin a thawnsuakaw a si.” tiin a ngan. Himi ah hin suhnak fiangten a sut: Babilon ihsi cun thiangfai ten an ra suak maw?” tiin. DR 322.4

Spurgeon cun, “Church of England hi cu, Bawipa Zanriah cungcangah ei le ei lawng si vekin a lang. Asinan a ti dan rual rem lonak cu, Khristian sakhaw zum lonak thuk tak cu kah darh siat mi vek a si. Tha sawnih kan ngaimi rinnak bulhram ihsin mal tete’n a hnukkiraw sal. Church of England cu rinnak thi si cingih, pulpit par ihsi Khrihian ti aw men a si kan zum,” tiin a ti. DR 322.5

Fehsualnak nasa hi ziangtiih hung um thawk theu ha a si? Ziangtin ha Thuthang Tha khawsak dan ihsin a hung um hran theu? ‘Ring lo mi pawl ti dan thlunin, ring lo mi pawlin an thlun a awlsam dan ding zawngih awlsam in,” ti cu a sawnnak a si. Paul khalin a tikcucaanah khan , “Daan bawhsiatnak thuthup cun tunah khal a tuan rero lai a si’ tiin a rel a si. (2 Thesalon 2:7). Dungthlun pawl an dam laiah kha cun zohthim tlak khawpin Kawhhran cu a thianghlim a si. Sihmansehla, kum zabi 2-nak tawp lamah cun Kawhhran sungah a tarn sawn cun umdan thar nei vekih ngaiaw in, a tir lamih khawsak nuntlawm cu a hlo ih, ngaihsam takin, Dunghtlun hmaisa pawl an um nawn lo cin cun, an tesinfa pawl cun a tuih piangthar pekte pawl thawn an ra suak ih, hna cu an hun thar sal a si,” tiin a rel. Mi piangthar pawl nei dingah Khristian dinhmun sang zet cu tiniam a si tikah, cumiin a rahsuah rin lonak tilian Kawhhranih a ra luan luh rualin, an hnam dan, an rak cin than mi pawl le milem pawl tla cu a run keng lut a si. Khristian sakhua cun ram uktu pawl ih duhsaknak a co tikah, mipi pawl cun a hmin menin sakhuanak cu an pawm ih, hmansehla Khristian pawl cu a lan danah cun, “Rin lonak khurthukah, an milem be cing siin an um ve men a si,” tiah a ti. DR 323.1

Protestant Kawhhran phunphun ah, cuti vek ti dan cu an rel ringring a si lo maw? A tawthawktuih ruahnak dik tak, tuahthatnak thinking pu pawlin mual an hun liam hnu cun, an tesinfa pawl an hung fehsuak ve ih, ti dan thar a ra suak a si. A ziang ruat lem lo ih, an thlahtu pawl sakhaw kai siin, a hlanih thutak an rak hmuh cu pawm duh fawn si loin, tuahthatu pawl ih tesinfa le cun an zohthim ding thil, tangdornak, mah phatawknak pawl le, khawvel thil bansannak pawl cu an thlahthlam theh a si. Cuti vekin,nun pawl cun hmun a co nawn lo. Khawvel ngaihsaknak tilian Kawhhran ih rung luang lut cun ti dan thar le milem pawl cu a run la lut lan ta a si.” DR 323.2

Ekhai! Khrih a thluntu pawl si vek si, Khawvel rualpi thaah tuah ih, Pathian dodalnak cu a tihnung tuk a si. Khristian ramih Kawhhran langsar pawl tla cu Baibal tahnak ihsi tah tikah, tangdornak pawl, mah le mah phatawknak pawl, nuntlawmnak le Pathian theihnak pawl ihsi vun teh tikah cun, an peng hla nasa thlang a si. John Wesley cun, tangka hman dan cungcangah hitin a rel, “Pathian thilpek hlu zet hi mit rawp tirehnakah simaw, thil man tarn pipi hmangih cei awknak cuangliam leinak menah simaw, hmang ral aw hlah. Mi hnaldh hleihluat ceiawknak lei si maw, in sung hrang bungraw hlei lak men lei simaw, milem lei simaw, rawng mawi hnih le sui luanih ceiawk simaw cing aw hlah. Uanthuannak le mi pawlih lorn hlawh duh ruangah zianghman tuahtuah awhlah. “Thil na ti that sung cu miin an lo lawm ding. Asinan, mi cawimawinak hi sum tampiin lei dah aw hlah. Cu hnakin Pathian hnen ihsi cawimawinak cu ngaina sawn aw.” a ti a si. Sihmansehla, kan caanih Kawhhran tampi cun, cu tivekih zirh awknak cu an ngaisang nawn si lo. DR 323.3

Sakhua ihsi eibar hawlnak cu a hung lar vivo. Roreltu pawl, politician pawl, daan thei mi pawl, doctor pawl, le dawrkai pawl cun, tihzohnak an ngah duh ruangah le hamthatnak an beisei ruangah, Kawhhranah an lut. Cunah Khristian rinnak hnuai ah an fel lonak pawl khuh hloh thehnak an ruat. Pawl hranhranin len, khawvel mi zet si cingih, baptisma ra co pawl ih huham hnuaiah an kun theh ih, an bawmnak ngiatin an um theh. Bialdnn pawl tla cu ti dan kel bakah a lutukin an thuam bet ih, kawtthler lun lailaiah an din fawn. Cutawkah cun nun sang zetin le ceiawknak sangsang thawn an khawmaw a si. Pastor tha deuh ce phei cu, mi an hip theinakah hlawh tarn taktak pein an sawr a si. An thurelmi pawl cun, sual langsar pawl cu a thailang ding a si lo ih, theih nuam tawkin an rel thiam ding a si. Sualnak thar a cingtu pawl khal cabu vekah hminsinnak tuah a um nawn lo. Mipi cin than sual pawl tla cu, Pathian ngaihsak bangih umnak hnuaiah thup hloh a si. DR 324.1

Tulaiih Khristian ti-aw pawlin khawvel lamih an nun dan an rel fiah tikah, khawvel lam thuthangbu lar zet pakhat cun hitin a rel,’’Theihnak nei riai loin, a tikcu laiih ti danah Kawhhran cu a tullut-aw ih, tulai duh dan thawn remaw in, sakhaw biaknak thil pawl cu an tuah. Ziangkim hi sakhaw ti ropinakah Kawhhran cun a hmang vivo.” tiin. New Yorks Independent thuthangbu ngantu cun, Methodist dinhmun cu a si vekvekin a ngan ih, “Pathian ngaihsak pawl le misakhaw mi lo pawl karlak ramri cu, Ni a thim caan ih a kiangkap dum fang veldn a fian lo. Khat lam khat lamin mithahnemngai pawl cun Kawhhran thil le hlimhlawpnak laldh an danglamnak cu nuai reh tumin an zuam.” “Sakhaw thehlarawknakin a turn bik cu a tuan ding tak tuan si lovih, a hlawknaktum member tipun hi a si ko.” DR 324.2

Howard Crosby khalin hitin a rel; “Khrih ih Kawhhranin Bawipaih duh dan a tipitlin mal lutuk hi ruah tham a fling a si. Hlanlai Judah mi pawlin, milem be pawl thawn an pawlnel awk ruangah Pathian hnen ih ta an thinlung cu ruk hloh a si vek khan, tulaiih Jesuh ih Kawhhran khal hin zumlo mi pawl thawn rualpitha- aw in, nunnak bul Pathian duh dan cu thlauthlain hlohralnak lamah an peaw a si. Cumi cu rintlak zet vekin lang theu khal sehla, Khrih tel lo nun cu an keng a si. Elnak le Pathian thu thawih milaw lo zirternak keng siin, zaangfahnak lamih thansohnak dodal zawngin mi a hruai theu a si.” DR 325.1

Khawvel ngaihsaknak le nuamsip hawlnak hin, mah phat awknak le Khrih hrangih hlan awknak cu a thlau dengdeng. Nauhak pawl tla Khrih hrangah an pekawk theinak dingih a lamhruaitu nunau le mipa pawl hi ca thiam an si. Sihmansehla, “sumpai tlaksam a si tikah zo hnen hmanah dil a tul lo. A tul riai lo. Sum hawlnak Funfete tla an tuah mai, drama vek an piah mai, si lo len hlanlai ti danin rawl dar awknak an tuah mai ih, mi hrangah nawmawknak an tuah sak mai. Hivek hin sum cu an ngah mai silawm.” tiin a ti. DR 325.2

Wiscosin khua ih Governor Washburn cun, kumtinte hitin thucah a rel theu; “Kawhhran thil suar nak,camcawh fungzuh nak pawl, zangfak thil peknak leh hla sak nak leh zohnomnak hmun ih thum vawrnak pawl laksawng fun mi pawl, Sabbath schoolle tikcu rem cangah lucky draw ticket suar nak pawl hi pawisa thamp awknak pawl hi sual tuah hram thawknak a si ruangah. Kan thalai pawlin an tuah ding a si lo. Khawvel dungthlun ih thil ti dan hin, Kawhhran hi a luhcilh rero lai a si. Robert Atkins cun, London ih thu a rel tumah, Englan ram cu Thlarau lamih a tlakniam natsat dan pawl zuk a suai ih, a suah. Bialdnn Idpah “Tluksannak, Tluksannak, Tluksannak” timi cu a tar theh. Himi an hmuh ih, an theihthiam ahcun beisei ding a um lai a si ding. Asinan, annih in len, “kan lian, kan thangso, zianghman kan tul lo” ti roriin an au fawn. DR 325.3

Babilon parih sualnak a puhnak cu, “a mi ngai cinnak ruangih thinhengnak sabitti cu miphun hmuahhmuah a inter” hi a si. Himi ritnak no hin, leilung mi ropi pawl thawn, sian a si lo cingih an pehawk ruang ih thurin dik lo an thlun tak pawl cu a theihter duhmi a si. Khawvel thawih rualpithat awknak cun zumnak cu a tikhawlo ih, cumi rah cun, Pathian Thu Thianghlimin a tarlan pawl cu kalhin, a mi neh theihnak cu a hmang theu a si. DR 326.1

Rom cun mipi pawl Baibal neih cu a khap ih, Baibal aiah amai zirternak cu pawm sawn dingin mi hmuahhmuah cu a nawr. Tuahthatnak hi, mi dang hnen ih Pathian Thu a thlen saltu cu a si. Sihmansehla, tulai Kawhhran tarn tak hin, midang pawl cu an thurinah hngataw dingin le an Kawhhran zirternak cu Pathian thu hnaldh an zirter aw sawn ti hi a dik zet lo maw? Charles Beecher cun hitin Protestant Kawhhran thuhla ah a rel; “Sakhaw thurin kalh ih hawizawng lo zet ih thu rel an sup aw ih, cutivek si hai sehla, Father thianghlim pawl khal khan mithianghlim pawl a do zawng ih thu rel cu an sup aw ko ding Protestant thusim pawl len anmah an tihran aw nasa zet fawn. Sakhaw rin dan humhual thuah Rom ti dan veldn a um ding ti cu rel a har ko nan, sawn ih tuah a si lai men thei a si. DR 326.2

Zirhtirtu rinum zet pawlin Pathian thu ciang takih an hrilhfiah tikah, Pathian thu thei mithiam pawl, thurin dik cu rinnak fehsual vek ih a reltu pawl cun thutak hawltu pawl cu a hnawl a si. Khawvel hi Babilon sabitti ih hrai rit cu rak si lo sehla, mipi cun an sualnak theisualdn Pathian thu tluangtlam, mi neh emem cu a sualter leh ko ding nan. Sihmansehla, sakhaw rinnak cu kalh aw zetzet veldn a lang ih, mipi hrangah khal khui mi bik ha pawm ding ti khal an thei lo. Khawvelin thil dik lo a tuahmi ‘rin lonak sual’ cu Kawhhran saangka Idangah a um ringring a si. DR 326.3

Thuphuan bung 14 ih, vancungmi pahnihnakin a phuanmi cu, 1844 nipi lai ah khan phuan hmaisak bik a si. Cuthehin, USA Kawhhran pawl, rorel thuhla phuan darh biknak le a hnong nasa bik pawl le a tlaniam nasa bik pawl hnenah phuan cih a si. Sihmansehla, vancungmi pahnihnak thu cu 1844 ah a thleng kim thluh lo. Ratsaalnak thuphuan cu an pawm duh lo ruangah, thinlung lamih tlakniamnak nasa zet an tuar. Asinan, tlaksiatnak cu a khuaten a thleng lo. Thutak a pawimawh bik cu an hnon ruangah an tluse vivo. Ziang khal si seh, tuah cun, “A mi ngai hman ruangah thinhengnak sabitti cu miphun kip a intertu Babilon cu a siat thlang a si.” ti cu a rel theih hrih lo. Mi phun kip a inter hrih ual lo. Khawvel thawih zulaw nun dan le a zohfiahnak thutak cu ngaihsak lonak hin, Protestant kawhhranah bu a khuar a si hi. Curuangah Kawhhran pawl cu vancungmi a pahnihnakin na zet ih a demmi pawl ah an tel hrih a si. Asinan, tluksannak tawp khawk cu a thleng hrih lo. DR 326.4

Bawipa a rat hlanah, “Thiltitheinak a phunphun, siatnak a phunphun, thuphan maksak pawl thawn, fel lonaldh bumnak phunphun thawn....rundam an sinak dingih thutak duhdawtnak a nei pawl cu....thuphan an lun theinak dingah Pathianin sual hnatuannak cu an hnenah a thlenter ding a si.’ (2 Thesalon 2:9- 11). Hitivek dinhmun hi a thlen ih, Khristian ram hmuahhmuah ih Kawhhran le khawvel cu a zawmawk fel hlan lo cu, Babilon siatnak cu a famkim hrih lo ding a si. Thil hi cu athlengaw cak zet ih, asinan, Thuphun 14:6 thu a thlen Idmnak ding cu lehhnuah a si lai ding a si. DR 327.1

Himi pawl lakih mi tarn tak cu tulai ih thutak a thei dah lo mi pawl an si. An lakih mi tarn tak cun, an dinhmunah an lung a awi thei lo ih, tleu fiang sawn cu hmuh cakin an thlir. A thathnemnak um cuang si loin, an bialdnn ih Khrih ih lem tla cu an cuan rero. Hibang pawl hi thutak thawn an hlat awk ih, khawvel thawn an naihawk vivo ahcun, cumi pawl pahnih karlak cu a kau deuhdeuh ding ih, a netnakah thenawknak a ra thleng ding a si. Thil dang hnakih Pathian a duhdawtu pawl cu, Pathian duhdaw vekih lang, duhdaw si lo pawl le a thiltitheinak a zum lotu pawl thaw hin, khawsak tlan thei lo tikcu a thleng lai ding a si. DR 327.2

Thuphuan bung 18 cun thucah thuah thum, Thuphuan 14:6-12 ih ta cu hnon a si ding thu le, vancungmiin a simcia dinhmun cu Kawhhranin a tawn theh ding thu pawl, Pathian mi pawl Babilon ih a um ringring lai pawl cu, an pawlkhawmawknak ihsi then aw dingin kawh an si ding thu a sim duhmi a si. Himi hi thucah neta bik, khawvelah phuan ding cu a si; a hna tuan ding cu a hlen ko ding. “Thutak a zum lo ih fel lonak ah a lungawi sawntu cu,” (2 Thesalon 2:12), bumnak cak zet thawn bum dingah tanta an si ih, thuphan cu an pawm laiah, thutak a dawng dingih thinlung a rak ontu pawl hnenah thutak tleunak cu a si. Babilonah a tanglaimi Bawipaih minung hmuahhmuah cun, “Ka mi pawl, a sung ihta ra suak uh,” tiih kawhnak cu an ngaihsak thlang ding a si (Thuphuan 18:4). DR 327.3